O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

SMS - billing xizmatlari 
VAS - xizmatlar bozorida SMS - billing deb  ataladigan  xiz-
matlarni,  ya’ni  SMS  orqali  mijozlar  bilan  hisob-kitob  qilish  xiz-
matlari  taqdim  etadigan  kompaniyalar  guruhi  mavjud. SMS-xiz-
matlari  o‘zi  vositachilar. Ushbu  xizmatlar  faoliyatning  turli  so-
halarida keng tarqalgan. 
Mobil  kontentni  sotish . Foydalanuvchi  mobil  telefonlar 
uchun  maxsus  optimallashtirilgan  rasmlar,  audio  fayllar,  matnli 
fayllar  va  boshqalarning  ulkan  ma’lumotlar  bazalarini  ko‘rishi 
mumkin  bo‘lgan  ko‘plab  saytlar  mavjud  (hajmi  /  sifatini  pa-
saytirish orqali). 
Bunday  ma’lumotlar  bazalari  egalaridan  foyda  olishning 
mashhur  varianti  bu  fayllarni  SMS  evaziga    sotish  tiz-
imi. Foydalanuvchi  ma’lum  bir  kodni  o‘z  ichiga  olgan  SMS-xa-
barni yuboradi va javoban unga qiziqqan faylga havolani oladi. 
Web-sayt  kontentiga  kirishni  cheklash. Eng  keng  tarqalgan 
ishlash  tartibi  –  bu  saytga  tashrif  buyuruvchi  o‘zi  qiziqtirgan 
ma’lumotni  bepul  ko‘rishi  va  uni  to‘liq  ko‘rish  uchun  SMS-xa-
barni  yuborishi  kerak. Bunday  ma’lumotlar  ko‘pincha  pullik 
reklamalar,  badiiy  filmlar  (Internetda  ko‘rish  uchun),  har  xil 
testlar va munajjimlar bashorati bo‘lishi mumkin. 
Turli  hil  ijtimoiy  xizmatlarda  raqamli  ko‘rsatgichlar  
ko‘payishi. Bu  turli  xil  ijtimoiy  tarmoqlarda,  tanishuv  xizmatlari 
yoki onlayn-o‘yinlarda "reyting"ni  anglatadi. Bunday  ko‘rsatkich-
lar, qoyda tariqasida, hech qanday mazmuni yuklamaydi va faqat 
o‘z  egalarining  ahamiyatini  his  qilish  ko‘rsatkichidir. Biroq, 
amaliyot shuni ko‘rsatadiki, ko‘plab foydalanuvchilar "reytingini" 
ko‘tarish uchun pul to‘lashga tayyor. 
Bunday  xizmatlarning  kamdan-kam  misoli  ijtimoiy  xiz-
matlardan  foydalanuvchilarga  qo‘shimcha  xizmatlarni  taqdim  et-
ish,  masalan,  fotosuratlar,  fayllar  yoki  musiqa  uchun  qo‘shimcha 
disk  maydoni  taqdim  etish,  boshqa  foydalanuvchilar  to‘g‘risidagi 
kengaytirilgan  ma’lumotlarga  kirish,  foydalanuvchilarga  virtual 
sovg‘alar berish imkoniyati va boshqalar. 

---

183 
Haqiqiy  pulni  turli  xil 
o‘yin  tizimlarda  virtualga 
o‘tkazish. Koplab onlayn-o‘yinlarda ichki o‘yin valyutasi mavjud 
bo‘ladi va ularni  turli maxsus yo‘llar bilan ishlatish mumkin. 
Qoida  tariqasida,  ushbu  pulni  haqiqiy  pulni  sarf  qilmasdan 
olish  usullari  mavjud,  ammo  o‘yinchining  xohishi  o‘yin  dunyosi 
tomonidan  qo‘yilgan  imkoniyatlardan  oshib  ketganda,  u 
ko‘pincha o‘yin  dunyosida  o‘z  istaklarini  ro‘yobga  chiqarish 
uchun real pul sarflashga  tayyor  bo‘ladi . Bunday  tizimlarda  oda-
tiy  qoida  bu  teskari  operatsiyani  bajarishning  mumkin  emasligi  - 
virtual pulni haqiqiy pulga aylantirish.