O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

Soliqlarning o’ziga xos belgilari mavjud bo’lib, ular quyidagilardir:  

 

 

 

 

 

 

1.  Majburiylik.Soliq  va  yig’imlar  majburiy  xarakterga  ega  bo’lib,  bunda 

davlat soliq to’lovchi daromadlarining bir qismini majburiy to’lov sifatida budjetga 

olib  qo’yadi.  Bu  majburiylik  mamlakatning  qonun  chiqaruvchi  oliy  organi 

tasdiqlab  bergan  maxsus  qonunlar  asosida  amalga  oshiriladi.  Demak,  majburiylik 

belgisi huquqiy tomondan davlat tomonidan kafolatlangan.  

2.   azina  to’plash  belgisi  shunda  namoyon  bo’ladiki,  soliqlar  albatta 

xazinaga,  ya’ni  davlat  budjetiga  va  davlatning  boshqa  maqsadli  pul  fondlariga 

tushadi.  Bordi-yu,  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  boshqa  ixtiyoriy  fondlar  - 

«Iste’dod», «Ekosan», «Kamolot», «Nuroniy» jamg’armalariga to’lovlarni amalga 

oshirsalar,  bu  to’lovlar  xazina  to’plashga  xizmat  qilsada,  soliq  munosabati 

bo’lmaydi.  Chunki  majburiylik  tamoyili  yo’q,  shuningdek,  bu  to’lovlar  davlat 

mulkiga tushmaydi.  

3. Soliqlar qat’iy belgilangan va doimiy harakatda bo’ladi.Tarixda 50-100 

yillab o’zgarmasdan harakatda bo’lgan soliqlar mavjud. Ilmiy asosi qancha chuqur 

va mustahkam bo’lsa, soliqlar shuncha qat’iy va uzoq yillar o’zgarmasdan harakat 

qiladi yoki juda kam o’zgaradi. Masalan, daromad solig’i, mulk solig’i, yer solig’i 

kabilar bir necha asrlardan beri amal qilib kelmoqda. Har bir davr, har bir ijtimoiy 

tuzumda  davlat,  o’z  iqtisodiy  maqsadlari  va  iqtisodiy  siyosatining  asosiy 

  majburiylik;  

  xazina to’plash;  

  qat’iylik va doimiylik;  

  aniq  soliq  to’lovchi  uchun 

ekvivalentsizlik.  

 

---

 

 

145 

      

 

yo’nalishlaridan  kelib  chiqib,  bu  soliqlarning  amal  qilish  mexanizmiga 

o’zgartirishlar kiritib kelgan.  

4.  Soliqlar  alohida  olingan  soliq  to’lovchi  uchun  noekvivalentlik