2-Mavzu. Axborot kompyuter texnologiyalarini tadbiq qilishning texnik vositalari

Tashqi xotira va tashqi xotira qurilmalari 

 

Tashqi xotira – shunday xotiraki, u tashqi ko`rinishidan sistema platasiga o`xshash bo`lib, 

axborotlarni o`zida uzoq vaqt saqlash uchun  mo`ljallangan har xil printsiplarda saqlovchi va har 

xil  turdagi  tashuvchi  qurilmalardir.  Shu  bilqan  birga,  tashqi  xotirada  kompyuterning  barcha 

dasturiy ta’minotlari saqlanadi. Tashqi xotira qurilmalari kompyuter sistema blokida joylashishi 

bilan  birga  uning  alohida  korpuslarida  ham  joylashgan  bo`ladi.  Oddatda  tashqi  qurilmalar 

ma’lumotlarni o`zda jamlovchi (yig`uvchi) qurilmalar deb ataladi. Jamlovchi – bu axborotni o`zida 

saqlaydigan  qurilma  bo`lib,  u  katta  hajimdagi  axborotlarni  uzoq  vaqt  saqlash  uchun 

mo`ljallangandir.  Ularning  hajmi  tezkor  xotiradan  bir  necha  yuz  marotaba  kattadir.  Jamlovchi 

qurilmani ma’lumotni tashuvchi va o`quvchi qurilma deb qarash mumkin. Axborot tashuvchilar 

ikki xil bo`ladi: lentali va diskli. Lentalilar faqat magnitli bo`lishi mumkin, diskli tashuvchilar esa 

magnitli, magnitooptik va optik bo`ladi. 

---

Eng ko`p tarqalgan jamlovchilar bu magnitli disklardir. O`z navbatida magnitli disklar ham 

uch turga bo`linadi: qattiq disklar, egiluvchan disklar va lazerli (optik) disklar. 

Qattiq  disk  (HDD  –  Hard  Disk  Driver).  Qattiq  magnit  disk  kompyuterda  ishlanadigan 

dasturlar  va  ma’lumotlarni  doimiy  saqlash  uchun  mo`ljallangan.  Ko`p  hollarda  qattiq  disklar 

vinchester  nomi  bilan  yuritiladi.  Vinchester  tashqi  ko`rinishidan  silliq  germetik  yopiq  qutiga 

o`xshash  bo`lib,  uning  chida  umumiy  o`qqa  ega  bo`lgan  aylana  shaklidagi  bir  nechta  qattiq 

alyumin  yoki  shishali  plastinkalar  joylashgan.  Uning  ichidagi  disklar  soni  o`ntagacha  bo`lishi 

mumkin. Ularning yuroqi qismi aylana shaklida ajratilgan bo`lib, ular yo`laklar (track) deb ataladi. 

Har bir yo`lak o`z raqamiga ega. Bir xil raqamli yo`laklar  disklarda  ustma – ust joylashgan holda 

tsilindr  shaklini  hosil  qiladi.  Diksdagi  yo`lakalr  sektorlarga  ajratilgan.  Sector  571  bayt  joy 

egallaydi.  Sektorlar  va  yo`laklar  diskni  formatlash  vaqtida  hosil  bo`ladi.  Foydalanuvchi 

formatlashni  maxsus  dasturlar  orqali  amalga  oshiradi.  Formatlanmagan  diskga  hech  qanday 

axborot yozib bo`lmaydi. Qattiq diskni bir necha logik disklarga bo`lish mumkin. Bu kompyuterda 

ishlashda foydalanuvchining ishini engillashtiradi. 

Monitor  –  bu  chiqarish  qurilmasi  bo`lib,  kompyuterda  matnli  va  grafikli  ma’lumotlarni 

tasvirlash uchun xizmat qiladi. Monitorlar rangli va rangsiz bo`ladi. Foydalanuvchilarning nuqtayi 

nazariga ko`ra, monitorlarning asosiy xarakteristikalari quyidagilar hisoblanadi: 

  diagonal bo`yicha o`lchami; 

  tasvirlash qobiliyati; 

  regeneratsiya chastotasi.