Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

18-Ma`ruza 
 MAVZU: 
BUG`LATISH QURILMALARI 
1.  Bug`latish qurilmalarining tuzilishi 
2.  Tashqi sirkulyatsion quvurli bug`latish qurilmalari. 
3.  Ajratilgan isitkichli bug`latish qurilmalari. 
4.  Majburiy sirkulyatsiyali bug`latish qurilmalari. 
5.  Issiqlik nasosli bug`latish qurilmalari. 
6.  Ko׳p bosqichli qurilmalarning shakllari. 
7.  Korpuslarning maqbul sonini aniqlash. 
Bug`latish jarayoni har xil bug`latgichlarda olib boriladi. Bug`latish qurilmalari isituvchi yuzaning 
tuzilishi va joylashuvi, issiqlik tashuvchi agentlarning yo׳nalishi, sirkulyatsiya turi, rejimi va boshqa bir 
qator omillarga ko׳ra bir necha turlarga ajratiladi: 
1.  Isitish kamerasining tuzilishiga binoan bug`-qobiqli, zmeevikli, osma holatda va boshqa 
ko׳rinishda bo׳lgan isitish kamerali bug`latgichlar; 
2. Isitish yuzasining joylashuviga nisbatan vertikal, gorizontal va qiya burchakli bug`latgichlar; 
3. Isituvchi agentning turiga ko׳ra bug`, gaz, yuqori haroratli isituvchi agent yoki elektr energiyasi 
bilan isitiladigan bug`latgichlar; 
4. Sirkulyatsiya rejimiga ko׳ra tabiy, majburiy hamda bir va ko׳p karrali sirkulyatsiyali 
bug`latgichlar; 
5. Eritmani qurilmaga berib turish rejimiga ko׳ra davriy va uzluksiz ishlaydigan bug`latgichlar; 
6. Qurilmadagi bosimning qiymatiga ko׳ra atmosfera bosimi, ortiqcha bosim, vakuum bilan 
ishlaydigan bug`latgichlar; 
7. Korpuslarning soniga ko׳ra bir va ko׳p bosqichli bug`latish qurilmalari; 

---

 
85
 
8. Eritma va isituvchi agentning o׳zaro yo׳nalishiga ko׳ra bir xil, qarama-qarshi, murakkab yo׳nalishli 
hamda eritma bilan parallel ta’minlovchi bug`latgichlar. 
Bug`latish qurilmasining asosiy konstruksiyalari bilan tanishib chiqamiz. 
Markaziy sirkulyatsion quvurli bug`latish qurilmalari. Bunday qurilmalarda bug`latilishi kerak bo׳lgan 
eritma isitish kamerasining yuqorigi qismidan beriladi. Isitish kamerasi bir necha quvurlar to׳plamidan 
iborat bo׳lib, ularning uchlari quvur to׳riga razvalsovkalab biriktirilgan (23.1-rasm). Eritma 
quvurlarning ichida qaynab, bug`-suyuqlik aralashmasi holida quvurning balandligi bo׳yicha ko׳tariladi 
va qurilmaning yuqorigi qismida joylashgan bug` bo׳shlig`idagi ajratkichga o׳tadi. Ikkilamchi bug`dan 
ozod bo׳lgan eritma va uning tomchilari markaziy sirkulyatsiya quvuriga tushadi. 
Eritmaning sirkulyatsiya tezligi uning fizik xususiyatlariga, issiqlik miqdoriga hamda sirkulyatsiya 
konturining gidravlik qarshiligiga bog`liq. Quyultirilgan eritma qurilmaning pastki qismidan chiqariladi. 
Ikkilamchi bug` suyuqlik ustidagi hajmni egallaydi va so׳ngra qurilmaning yuqoridagi qismida 
joylashgan tomchi ushlagich orqali o׳tkazilib uzatiladi. 
                                               
 
 
23.1- rasm. Tashqi sirkulyatsiya quvurli bug`latish qurilmasi. 
1 - bug` kamerasi; 2 - sirkulyatsiya quvuri; 3 - tomchi ushlagich; 4 - bug` bo׳shlig`i 
 
Isituvchi quvurlardagi suyuqlik-bug` aralashmasi bilan sirkulyatsiya quvuridagi bug`lanayotgan 
eritmaning zichliklari har xil bo׳lgani uchun qurilmadagi eritma o׳z-o׳zidan sirkulyatsiya bo׳ladi. 
Zichliklarning farqi qancha katta bo׳lsa, bug`latish jarayonining tezligi shuncha yuqori bo׳ladi. 
Sirkulyatsiya quvurining diametri isituvchi kamera diametrining 1/3 ulushiga teng qilib olinadi. Bunday 
bug`latish qurilmalarining tuzilishi sodda va bug`lanayotgan eritma tabiiy sirkulyatsiya qilinadi. 
Kamchiliklari: quvurlar quvur to׳rlarida mahkam o׳rnatilgan bo׳ladi, sirkulyatsiya quvuri isitish 
kamerasi ichida bo׳lganligi sababli jarayon davomida isib turadi. Shu sababli sirkulyatsiya quvuridagi 
eritma bilan isituvchi quvurdagi suyuqlik-bug` aralashmalarining zichliklari orasidagi farq kamayadi, 
natijada bug`latish jarayonining tezligi ham kamayadi. Shuning uchun bug`latish qurilmalarining 
ko׳pchiligida sirkulyatsiya quvuri qurilmaning tashqi qismiga o׳rnatiladi.