Sеminаr mаshg’ulоtlаrining tа’lim tехnоlоgiyasi jаmlаngаn

  O’quv faoliyatining natijasi: Qadimgi  davr madaniyati haqida ma’lumotga ega bo’ladilar.  
Adabiyotlar: 
1.  Pidaev SH.R. Sirli kushonlar saltanati. ––Tashkent, 1990. 
2.  Pidaev SH.R. Qadimiy Termiz. ––Tashkent, 2001. 
3.  Sulaymonov R.X. Drevniy Naxshab. ––Tashkent, 2000. 
4.  Anorboev A. Islomov O’. O’zbekiston tarixida qadimgi Farg’ona.  
      ––Tashkent, 2000. 
 
2-ilova 
Har bir ma’ruza va amaliy mashg’ulot uchun  5 dan 2 ballgacha qo’yiladi. Reyting 
bo’yicha natijalar bahosi: 
5 ball  -  «a’lo» 
4 ball  -  «yaxshi» 
3 ball  -  «qoniqarli» 
 2 ball  -  «qoniqarsiz» 
 
3-ilova 
 
1 reja 
Qadimgi davr  xronologik jihatdan mil.avv. VI asrdan milodiy  IV asrgacha               davom 
etgan.  Uning  rivojlanish  jarayonidagi  o’zgarish  asosida  u  2  bosqichga  bo’lingan.  1–bosqich 
mil.avv. VI–IV asrlar, 2–bosqich mil.avv.  IV asrdan milodiy IV asrgacha davom etgan. 
Qadimgi  davr  ijtimoiy  –  iqtisodiy  taraqqiyotida  tub  o’zgarishlar  sodir  bo’lgan.  Bunda, 
birinchi navbatda ishlab chiqarish  usuli va mulkchilik shakllari tubdan o’zgaradi. Bu temir davri  
jamiyatning  rivojlanishi  asosida  vujudga  kelgan  bo’lib,  jamiyatda  shaxarlar,  davlatlar  va  jahon 
imperiyalari  tarkib  topadi.  Aholi  o’rtasida  tabaqalanish  kuchayadi.  Zodagonlar,  qohinlar, 
jangchilar,  xunarmandlar,  dehqonlar,  chorvadorlar,  qullar  –  bu  jamiyatning  asosini  tashkil  etgan. 
Lekin  qulchilik  xamma  mamlakat  va  halqlarda  xam  bir  xil  taraqqiy  etmagan.  Ular  Gretsiya  va 
Rimda  o’zining  eng  rivojlangan–klassik    shakliga  ega  bo’lgan.  O’rta  Osiyoda  esa,  ishlab 
chiqarishning  asosini  erkin  jamoa  vakillari  tashkil  etgan.  Qullar  mehatidan  esa,  faqat  uy 
yumushlarini bajarishda foydalanilgan va ularga oila a’zosi sifatida qaralgan.  
Qadimgi  davrda  dehqonchilikning  rivojiga  alohida  e’tibor  bilan  qaralgan.  Yerga  asosan 
omoch  va  so’qa  bilan  ishlov  berilgan.  Pantikapey  tanga  pullarida  so’qaning  tasviri  ham  saqlanib 
qolgan. Uning tishi  yotiq, shoti egri va qo’l ushlaydigan dastasi tikka qo’yilgan. So’qa va omoch 
temirdan ishlangan.  

---

 
55 
 Mil.avv. II asrga kelib, qo’l tegirmonlari deyarli barcha mamlakatlarga tarqalgan. Mil.avv. 
I  asrda  suv tegirmoni  Rimda ixtiro  qilingan, lekin  u  keng tarqalmagan.  U  bizning  davrimizgacha 
saqlanib qolmagan. Faqat antik davr avtorlari ma’lumotlarida mavjud. 
Qadimgi  davr  ijtimoiy,  iqtisodiy  taraqqiyotida  Eron,    Gretsiya  va  Rim  muxim  o’rinni 
egallagan.  Ularning  madaniy  soxada  qo’lga  kiritgan  yutuqlar  iqtisodiy  va  madaniy  aloqalarning 
rivojlanishi  natijasida  boshqa  xalklarga  xam  yoyilgan  va  bu  ularning  madaniy  rivojlaniishda 
muxim o’rinni egallagan.  
2-reja 
  
          Qadimgi  davrda  yirik  qal’a–shaxarlar  vujudga  kelgan.  Ularning  markaziy  binolari  ark  va 
ibodatxonalar hisoblanib, ular turli xaykallar va  devoriy suratlar bilan bezatilgan.  Diniy e’tiqodlar 
bilan  bog’liq  yangi tipdagi  binolar nauslar, ibodatxonalar va  zikkuratlar  qurilib, insonlar turmush 
tarzining bir qismiga aylangan.   
Qadimgi    davrga  kelib    shaxarlar  nihoyatda  tez  o’sdi.  Bu  asosan  quldorlik  jamiyatining 
rivojlanishi  bilan  bog’liq  edi.  SHaxarlar  ishlab  chiqarishning  markazi  sanalgan.  Ularda  madaniy 
potentsial  yuqori  bo’lib,  xunarmandchilik,  savdo,    diniy  e’tiqod  va  boshqaruv  bilan    bog’liq 
bo’lgan binolar bo’lgan, u yerda aholi zich yashagan. Akademik A.Asqarov yirik aholi punktining 
shahar bo’lishi uchun kuyidagi  tashqi xususiyatlari mavjud bo’lishi lozim deb ko’rsatadi: 
1.  Aholining  zich  qurilgan  uylari,  binolari  orasida  baland  monumental  arxitektura  inshooti, 
ya’ni xukmdor qarorgohi va ibodatxona binolari bo’lishi kerak. 
2.  Ijtimoiy–harbiy  funktsiyalarni  o’zida  mujassamlashtirgan  mudofaa  devori  bo’lishi  kerak. 
U baland, qalin va murakkab mudofaa elementlari (burj, mustahkam darvoza, shinak va 
b.q) bilan ta’minlangan bo’lishi lozxim. 
     3.  SHaharda  maxsus  mahallalar,  magistral  ko’chalar  va  kanalizatsiya  sistemasi  ham  bo’lishi 
kerak. 
SHaharning  ichki  tarkibiy  tuzilishi  birinchi  navbatda  uning  rivojlanish  bosqichiga  bog’liq. 
Dastlabki  shaharlar  dehqonchilik  vohalari  markazi  sifatida  shakllangan  va  shaharlarning  vujudga 
kelishi uchun bir necha omillar imkon bergan. 
           
  2-ilova