Biolog 10 indd



Download 3,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/321
Sana17.08.2021
Hajmi3,63 Mb.
#149616
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   321
Bog'liq
biologiya 10 uzb (1)

Interfaza
Profaza
Metafaza
Anafaza
Telofaza
Mitoz  jarayoni  davomiyligi  hujayra  turi,  yoshi,  tashqi  muhit  sharoitlariga 
bog‘liq. Hujayra bo‘linishi yuqori harorat, radiatsiyaning katta dozasi, narkotik 
moddalar va o‘simlik zaharlari ta’sirida to‘xtashi mumkin.
Mitozning biologik ahamiyati. Mitoz natijasida ikkita hujayra hosil bo‘ladi, 
ona  hujayrada  nechta  xromosoma  bo‘lsa,  ularda  ham  shuncha  xromosoma 
bo‘ladi.  Qiz  hujayralarining  xromosomalari  ona  hujayra  DNKsining  aniq 
replikatsiyasidan  hosil  bo‘lganligi  sababli  ularning  genlari  aynan  bir  xil  irsiy 
axborotni  saqlaydi.  Qiz  hujayralar  genetik  jihatdan  ona  hujayra  bilan  bir 
xildir.  Shunday  qilib,  mitoz  irsiy  axborotni  ona  hujayradan  qiz  hujayralarga 
o‘tkazilishini ta’minlaydi. 
Mitoz  natijasida  organizmda  hujayralar  soni  ortadi,  bu  esa  o‘sish 
mexanizmlarining  eng  asosiylaridan  biridir.  O‘simlik  va  hayvonlarning 
ko‘pgina  turlari  hujayralarning  mitoz  bo‘linishi  yordamida  jinssiz  yo‘l  bilan 
ko‘payadi, shunday qilib, mitoz vegetativ ko‘payishning asosida yotadi. 
Mitoz  barcha  ko‘p  hujayrali  organizmlarda  yo‘qotilgan  tana  qismlarini  u 
yoki  bu  darajada  regeneratsiyasini  ta’minlaydi.  Hujayraning  mitoz  bo‘linishi 
30-rasm. Mitoz  bosqichlari.


56
genetik  nazorat  qilinadi.  Mitoz  hujayra  hayot  siklining  markaziy  qismini 
egallaydi. 
Meyoz.  Meyoz  eukariot  hujayralarning  o‘ziga  xos  bo‘linishi  bo‘lib,  bu 
bo‘linish natijasida hosil bo‘ladigan hujayralarda xromosomalar soni ikki hissa 
kamayadi.  Meyoz  ham  mitoz  singari  interfazadan  boshlanadi.  Interfazada 
xromosomalar  ikki  hissa  ortadi.  Meyoz  ikkita  ketma-ket  bo‘linishdan  iborat. 
Birinchi  –  reduksion  (meyoz  I)  bo‘linishda  xromosomalar  soni  ikki  marta 
kamayadi.  Ikkinchi  ekvatsion  (meyoz  II)  bo‘linishda  gaploid  xromosomali 
hujayralar hosil bo‘ladi. Reduksion bo‘linish yadroning profaza I dan boshlanib, 
telofaza I gacha davom etadi. Ekvatsion bo‘linish esa profaza II dan telofaza II 
gacha bo‘lgan davrni qamrab oladi. 
31-rasm. Krossingover jarayoni. 1 – xromatidalar; 2 – sentromera; 3 – gomologik 
xromosomalar; 4 – konyugatsiya jarayonida xromatidalar tetradasi; 5 – krossingover 
jarayoni; 6 – krossover xromosomalar.
Profaza  I  da  juft  xromatidalardan  tuzilgan  xromosomalar  spirallashib, 
yo‘g‘onlashib  kaltalashadi.  So‘ngra  gomologik  xromosomalar  bir-biriga 
yaqinlashib yonma-yon joylashadi hamda xromatidalar tetradasini hosil qiladi.
Bu  jarayon  konyugatsiya  deb  ataladi.  Gomologik  xromosomalarning  o‘zaro 
o‘xshash qismlarining chalkashuvi oqibatida xromatidalarning ayrim qismlari 
almashishlari mumkin. Bu krossingover hodisasi deyiladi (31-rasm). 
Qayd etilgan jarayonlardan tashqari  profaza I da yadro qobig‘i parchalanadi, 
yadrochalar yo‘qoladi. Sentriolalar ikki qutbga yo‘naladi.

Download 3,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish