Biolog 10 indd

Uglevodlarning tasnifi 
UGLEVODLAR
Monosaxaridlar
Disaxaridlar
Polisaxaridlar
Triozalar
Saxaroza
Kraxmal
Glitseraldegid
Maltoza
Glikogen
Tetrozalar
Laktoza
Selluloza
Eritroza
Xitin
Pentozalar
Pektin
Dezoksiriboza
Lixenin
Riboza
Geparin
Geksozalar
Glukoza
Fruktoza
Galaktoza
Glukoza va fruktoza suvda yaxshi eriydi.
Disaxaridlar  ikkita  monosaxaridning  birikishidan  hosil  bo‘ladi  (6-rasm). 
Ikkita  monosaxarid  bir-biri  bilan  glikozid bog‘  orqali  birikishi  natijasida 
disaxarid – C
12
H
22
O
11 
hosil bo‘ladi. 
С
6
Н
12
О
6
 + С
6
Н
12
О
6 
= С
12
Н
22
О
11
+ Н
2
О
Maltoza
(glukoza + glukoza)
Saxaroza
(glukoza + fruktoza)
Laktoza
(glukoza + galaktoza)
6-rasm. Disaxaridlar. 

---

22
Disaxaridlar ham, xuddi monosaxaridlar singari, suvda yaxshi eriydi, shirin 
ta’mga  ega.  Disaxaridlardan  saxaroza  (lavlagi  yoki  shakarqamish  shakari) 
bilan  laktoza  (sut  shakari)  muhim.  Sut  shakari  sutemizuvchilarda  o‘sayotgan 
organizm uchun muhim. 
Maltoza  undirilgan  don  shakari  deb  ataladi.  Chunki  u  don  unib  chiqishi 
davrida kraxmalning parchalanishidan hosil bo‘ladi. 
Polisaxaridlar  yuqori  molekular  birikmalar  bo‘lib,  molekular  massasi  bir 
necha mingga, hatto milliongacha yetadi. Ular ta’msiz bo‘lib, suvda erimaydi. 
Polisaxaridlar  monomeri  monosaxaridlardan  tashkil  topgan  gomopolimer 
moddalardir. Ularning monomerlari o‘zaro glikozid bog‘lar orqali birikkan. 
С