Biolog 10 indd

Genlarning  modifi kator  ta’siri.  Organizm  genotipida  belgiga  bevosita 
ta’sir  etuvchi  gendan  tashqari  ushbu  genlar  faoliyatini  kuchaytiruvchi 
yoki  susaytiruvchi  genlar  ham  bo‘ladi.  Bunday  genlar  modifi kator  genlar 
deb  nomlanadi.  Chunonchi,  qoramol  yungi  ba’zan  ola-bula  rangda  bo‘ladi. 
Bu  belgi  bitta  asosiy  retsessiv  gen  va  ikkita  modifi kator  genlar  ta’sirida 
rivojlanadi. Uning bittasi oq rangning hosil bo‘lishini kuchaytiradi, ikkinchisi 
esa susaytiradi. Natijada birinchi holatda terida oq rangli, ikkinchi holatda qora 
rangli dog‘lar ko‘proq bo‘ladi.
Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqarishidan tortib ko‘proq 
qisqarishigacha  bo‘lgan  shakllari  bor.  Barmoqlari  qisqa  odamlar  genotipi 
geterozigota (Bb), sog‘lom odamlar genotipi (bb) bo‘ladi. Ushbu mutatsiyaga 
uchragan  odamlar  shajarasini  o‘rganish  tufayli  bu  belgi  fenotipda  asosiy  (B) 
genidan  tashqari  modifi kator  genlar  ishtirokida  namoyon  bo‘lishi  aniqlandi. 
Modifi kator  retsessiv  genlar  (n)  gomozigota  holatda  bo‘lsa,  barmoqlarning 
keskin  qisqarishiga  olib  keladi.  Modifi kator  genlarning  dominant  alleli 

---

102
(N)  gomozigota  holatda  barmoqlarning  kamroq  qisqarishiga  olib  keladi, 
geterozigota holatda esa o‘rtacha qisqarishiga sababchi bo‘ladi.