O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Retrospektiv (o’tmishga asoslanib qilinadigai) epidemiologik tahlilning 
asosiy omillari. 
Tahlilning 
asosiy yo’nalishi 
Tahlilda qo’llaniladigan asosiy 
ko’rsatkichlar va ularning ta’rifi 
 
Tahlilning maqsadi 
Kasallikning 
turlarini va 
kasallanish 
darajasini 
tahlil qilish 
 
 
Kasallangan kishilar soni, 
kasallanish, o’lim, zararlanish 
darajalari, ko’rsatkichlari, 
kasallikning ko’p yillik 
tendensiyasi. Davr sharoiti 
o’zgarishi natijasida epidemik 
jarayonning aktivlanishi va 
kasalliklar tufayli sodir bo’ladigan 
iqtisodiy zararlar 
Epidemik jarayonni 
baholash va kasallikka 
qarshi kurashning 
dolzarb chora-tadbirlarini 
belgilash 
 
Kasallikning 
ko’p yillik 
dinamikasini 
tahlil qilish 
Kasallik ko’p yillik 
tendensiyasining yo’nalishi, 
o’rtacha ko’p yillik kasallanish 
darajasi, kasallik ko’p yillik 
tendensiyasi chizig’ining ishonchli 
chegaralarini sathi, ko’p yillik 
oralig’ida qaytarilib turadigan 
epidemiologik davrning (ciklning) 
uzoq yoki yaqinligi, Shu qaytarilib 
turadigan cikl chiziqlari 
amplitudalarining katta-kichikligiga 
qarab 
aniqlanadi 
Kasallikning ko’payishi, 
kamayishi yoki bir 
me’yorda turishi uchun 
sabab bo’ladigan omillar 
haqidagi farazning 
to’g’ri yoki noto’g’ri 
ekanligini isbotlash. 
Tekshirilayotgan paytdagi 
kasallik darajasini, ko’p 
yillik o’rtacha kasallik 
darajasi bilan solishtirib 
ko’rish va ularning o’sish 
yoki kamayish 
tendensiyalarini 
solishtirish natijasida 
aniqlash 
Kasallikning bir 
yillik 
dinamikasini 
tahlil qilish 
 
 
Kasallikni yil bo’yi uchrash 
darajasi, mavsumiy 
epidemiyalarning boshlanish va 
tamom bo’lish paytlari mavsumiy 
epidemiologik ustama kasallikning 
miqdori, epidemik avj olish 
Yil mobaynida kuzatilgan 
epidemik jarayonning 
xususiyatlarini o’rganib, 
shunga asosan 
kasallikning sabablari 
haqidagi farazni asoslash 

---

 
31 
 
 
davridagi kasallik va uning 
sabablari haqidagi ma’lumotlar 
 
Kasallikning kelib 
chiqishi va 
tarqalishi uchun 
xavfli bo’lgan 
omillarni tahlil 
qilish 
 
 
 
 
 
Aholining ma’lum guruhlari orasida 
kasallikning turlarini, tarqalish 
darajasini, tarqalish mavsumini 
ta’min qiluvchi xavfli omillar, aholi 
hayoti, yashashi va ijtimoiy 
faoliyatiga bog’liq bo’lgan tabiiy, 
ijtimoiy va maishiy sharoitlar 
Kasallik kelib 
chiqishi va tarqalishi 
sababi haqidagi farazni 
tekshirib ko’rish, jamoaga 
kasallikning yuqish 
xavfini tug’diruvchi 
omillarni aniqlash va bu 
omillarning ta’sir qilish 
mexanizmini aniqlash, 
epidemiyaning etakchi 
(asosiy) tiplarini aniqlash 
 
Epidemiologik tahlil qilish natijasida quyidagi masalalar hal etilishi kerak: 
a)  ayni  paytda,  aniq  sharoitda,  ushbu  kasallikning  epidemik  jarayonga  xos 
bo’lgan belgilarni aniqlash. 
b)  epidemik  jarayonning  paydo  bo’lishi  va  rivojlanishiga  ta’sir  etuvchi 
omillarni aniqlash. 
v)  kasalliklarga  qarshi  qo’llaniladigan  chora-tadbirlarni  baholash  va  Shu 
tadbirlarning  epidemik  jarayonga  ko’rsatgan  ta’sirini  aniqlash,  epidemiologik 
tahlilning uchta tarkibiy qismi mavjud (7- jadval). 
7-jadval