«sanoat marketingi» kafedrasi


Kembridj  maktabi.  A.Marshall  va  uning  narx,  ish  xaqi  xaqidagi



Download 0,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/63
Sana14.08.2021
Hajmi0,62 Mb.
#147978
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   63
Bog'liq
iqtisodiy bilimlar tarixi

4.Kembridj  maktabi.  A.Marshall  va  uning  narx,  ish  xaqi  xaqidagi 

nazariyalari. 

 Tomonopolistik 

 

(monopoliyalar 



vujudga 

kelishidan 

avvalgi) 

kapitalizmdan imperializmga o‘tish davrida  angliyada kembridj dorilfununida 

vujudga kelgan iqtisodchilar maktabi vujudga keldi.  

Maktabning nomi ham shu dorilfununning nomidan olingan. Unga nufuzli 

iqtisodchi,    kirollik  iqtisodiy  jamiyatining  asoschisi  Alfred  Marshall  (1842-

1924) boshchilik qildi. Uning asosiy asari «Siyosiy iqtisod prinsiplari» (1890) 

deb ataladi (rus tiliga ham tarjima qilingan uch  jildlik asar). 

Metodologiya  va  iqtisodiy  nazariya  sohasida  Marshall  tipik  eklektik,  

qorishma  nazariyasining  vaqilidir.  U  iqtisodiy  jarayonlarga  sub’ektiv 

qarashlarga asoslangan funksional tadqiqot usullarni qo‘llaydi. 

  Narx  nazariyasi  Marshallning  nazariy  muloxazalari  markazida  turadi.  U 

qiymat va narx kategoriyalarini aynan bir narsa deb ko‘rsatib, aslida, qiymatni 




     

48 


chetlashtirib  kuydi  va  narxni  bozor  iqtisodiyotining  eng  muxim  elementi,  deb 

xisoblaydi.  Olim    avvalgi  tadqiqotlarda  qiymatning  iste’mol  va  almashuv 

(ikkita)  shakllari  alohida-alohida  qaralgan  edi,  marshalda  esa  bu  farq  yo‘q. 

Ob’ektiv  qiymat  kategoriyasidan  foydalanadi.  Bu  narsa  uning  nazariyasida 

muvozanat  narxi  rolini  bajaradi.  Marshallning  nazariyasi  sintetik  nazariya 

nomini  oldi,  chunki  muallif  bu  nazariyada  o‘zidan  avvalgi  mavjud  narx 

nazariyalari «eng yukori foydalilik (naf)», "Ishlab chiqarish chikimlari", "Talab 

va  taklif"  nazariyalarni  birlashtirib,  ularning  hammasini  to‘g‘ri  deb  ko‘rsatdi. 

Narx  nazariyasi  bilan  bir  qatorda  Marshall  foyda  va  ish  xaqi  nazariyalarini 

ilgari surdi.  

  A.Marshalning va uning  maktabdoshlari o‘z uslublari (metodologiya) da 

umuman,  avstriya  maktabini  qo‘llab-quvvatlaydilar,  lekin  unga  ayrim  jiddiy 

o‘zgarishlarni    ham  kiritishni  lozim  topdilar.  Jumladan,  faqat  funksional 

tadqiqot usulinigina tan olish bilan birga, bozor  munosabatlarining uch asosiy 

zaruriyatlarini: narx, talab, taklifni o‘zaro bog‘liqlikda ko‘rib chikadilar. 

  Ularning  fikricha,  avvalo  ishlab  chiqarish  iste’mol  xarakatini  aniklaydi, 

keyinchalik  u  eng  yukori  foydalilik  va  talab  doirasi  ko‘rinishiga  kiradi. 

Kembridj maktabi tadqiqotlariga ikki tomonlama qarash lozim. Agar biz unga 

bozor iqtisodiyotida baxolashni ichki mexanizmini tushuntirish uchun o‘rinish 

sifatida  qarasak,  xaqikatni  biroz  siykalashtirilayotganini  ko‘rishimiz  mumkin. 

Lekin bu izlanishlarga boshqacha nuktai-nazardan qarashimiz ham mumkindir, 

bunda  biz  e’tiborni  tovar-bozorlardagi  anik  muammolarni  xal  etishga 

qaratilganligiga  va  natijada  amaliy  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  ilmiy  xulosalar 

vujudga kelganligining guvoxi bo‘lamiz. 

  Marshall tadqiqotlarida talab va taklif o‘rtasidagi munosabat (birinchilik) 

qaraladi,  kaychida  yukori  va  pastki  keskichlar  qanday  rolni  uynasa  (barovar), 

bu yerda ham axvol shunday, ular bir-biri bilan chambarchas bog‘liq. 

  A.Marshall g‘oyalari  bozor  munosabatlarini  o‘rganishni  maksad qilgan 

nazariy  maktablarga  keng  yo‘l  ochib  berdi  va  katta  ahamiyatga  ega  bo‘ldi. 

Kembridj  maktabining  g‘oyalari  xx  asrning  30-yillarigacha  garb  iqtisodiyot 

fanida asosiy mavkeini egallab turdi. 


Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish