Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

№6 - Лаборатория иши
Мавзу: Тармоқни бошқариш қисм тизимида ахборотни ҳимоялаш
Режа: 
1. Қисқача назарий маълумот 
2. Ишни бажарилиш тартиби ва қўйилган вазифа:
Дарснинг мақсади:
Тармоқни бошқариш қисм тизимида ахборотни ҳимоялашнинг
асосий усулларини 
ўрганиш ва тадқиқ етиш. 
Таянч иборалар: тармоқ, ҳалқаро стандарт-ТCП/ИП ва Х.25 протоколлар, 
протоколларнинг сатҳ моделлари.
Дарс ўтиш воситалари: синф доскаси, ўқув-услубий қўлланмалар, компютер, 
машғулотга доир слайдлар, машқ ва масалалар тўплами. 
Дарс ўтиш усули: суҳбат, мустакамлаш, намойиш, амалий ишлаш. 
Дарснинг технологик харитаси:-80 минут. 
Ташкилий қисм: хонанинг тозалиги, жиҳозланиши, санитария ҳолати, талабаларнинг 
давомати-2 минут. 
Талабалар билимини баҳолаш: ўтилган мавзуни қисқача такрорлаш, талабалар билан 
савол – жавоб ўтказиш ва баҳолаш- 20 минут. 
Янги мавзу баёни: -30 минут. 
Мавзуни ўзлаштириш даражасини аниқлаш ва мустаҳкамлаш-20 минут. 
Синов саволлари – 5 минут. 
Уйга вазифалар бериш - 3 минут.
 

---

188
Мавзу баёни 
1.Ишдан мақсад: Компютердаги маълумотлар ҳимояси ва уларни қайта тиклаш. 
2.Қисқача назарий маълумот: 
Ахборотларни узатиш бошқариш протоколлари деб аталувчи маълум қоидалар бўйича 
амалга 
оширилади. 
Ҳозирда 
компютер 
тармоқларида 
тармоқнинг 
узоқлаштирилган 
елементлари ўртасидаги алоқа иккита ҳалқаро стандарт-ТCП/ИП ва Х.25 протоколлари 
ёрдамида амалга оширилади. 
ТCП/ИП протоколи асосида Интернет тармоғи қурилган. Х.25 протоколига пакетларни 
коммутасиялаш асосида қурилган маълумотларни узатиш технологиясининг ривожи сифатида 
қараш мумкин. Х.25 протоколи очиқ тизимларнинг ўзаро алоқаси модели ОСИ га мувофиқ 
ҳалқаро стандартлаш ташкилоти ИСО томонидан яратилган. Х.25 моделида тармоқнинг барча 
вазифалари 7 сатҳга ажратилса, ТCП/ИП моделида 5 сатҳ мавжуд. 
Х.25 протоколи узоқлаштирилган жараёнлар ўртасида юқори ишончли алоқани 
таъминлай олади. ТCП/ИП протоколининг афзаллиги сифатида тармоққа уланишнинг 
соддалигини ва нархининг пастлигини кўрсатиш мумкин. 
ОSI модели 
TCP/IP модели 
Татбиқий 
Татбиқий 
Тақдимий 
Сеанс 
Транспорт 
Трaнспорт 
Тармоқ 
Тармоқ 
Каналли 
Каналли 
Физикавий 
Физикавий 
1 - расм. Протоколларнинг сатҳ моделлари. 
Тармоқда ахборотни ҳимоялашни таъминлаш масаласи барча сатҳларда амалга 
оширилади. Протоколларнинг бажарилиши бошқариш қисм тизими томонидан ташкил етилади.