Халкаро шартномалар хукуки

1 KAZUS.  
Sobiq Sovet Ittifoqi parchalangach uning hududida 15 ta mustaqil davlat tashkil 
topdi.  SSSRning  harbiy  jihatdan  imkoniyatlari  va  zaxirasi  juda  katta  hisoblangan. 
Davlatda  yadroviy  va  vodorod  qurollari  mavjud  bo’lgan.  Yadro  qurollarini 
tarqatmaslik va sinovdan o’tkazmaslik bo’yicha AQSH va boshqa Yevropa davlatlari 
bilan o’zaro shartnomalri tuzilgan (1973, 1976, 1979 yillarda). Ittifoq parchalangach 
mustaqil  davlatlarning  SSSRning  vorisligi  borasida  nizolar  kelib  chiqdi.  Yadroviy 
qurollar  faqatgina  Rossiya  Federatsiyasi  ixtiyoriga,  boshqa  harbiy  zaxiralar  va 
iqtisodiy  resurslar,  hududiy  taqsimotda  ajratilganlardan  tashqari,  uch  davlat  – 
                                                 
1
 Qarang: Zemanek K. The Legal Foundations of the International System  // RdC. 1997-I.P. 85 
 

---

187 
 
Ukraina, Belorus va Rossiya Federatsiyasi ixtiyoriga o’tdi. Ular bu haqida 1991 yilda 
Minsk kelishuvida qoidalar belgilashdi. 
1. Yadro qurolini tarqatmaslik va sinovdan o’tkazmaslik bo’yicha shartnomalar 
bo’yicha  qaysi  postsotsialistik  davlatlar  voris  hisoblanadi?  Bunda  yadro  quroliga 
nisbatan faqatgina Rossiya Federatsiyasi voris ekanligining o’rni qanday? 
2. Xalqaro  shartnomadagi  huquqiy  vorislik  doirasi  qanday?  Vaziyatda 
keltirilgan  faqatgina  uch  davlatning  vorisligini  e’tirof  etuvchi  shartnoma  xalqaro 
huquq qoidalariga to’g’ri keladimi? 
3. Xalqaro  shartnomaviy  vorislikda  huquqlar  bilan  birga  majburiyatlarga 
nisbatan ham vorislik mavjudmi? Bu haqida qanday xalqaro huquqiy hujjatlar qabul 
qilingan? 
 
2 KAZUS. 
XX  asrning  40-yillarida  Britaniya  mustamlakasi  bo’lgan  Hindiston  davlati 
Hindiston  va  Pokiston  kabi  ikki  davlatga  bo’linishi  natijasida  davlatlarning  huquqiy 
vorisligi  masalasi  yuzaga  keladi.  Britaniya  mustamlakasi  bo’lgan  Hindiston 
BMTning  Ustavini  qabul  qilishda  ishtirok  etgan  ta’sischi-a’zolardan  biri  edi. 
Mamlakatni  ikkiga  bo’linishida  yangi  dominion  –  Hindiston  avvalgi  xalqaro  huquq 
sub’ekti  Britaniya  mustamlakasi  bo’lgan  Hindiston  ekanligini  va  u  xali  ham  BMT 
a’zosi  ekanligini  da’vo  qildi.  Pokistonning  fikriga  ko’ra,  Britaniya  mustamlakasi 
bo’lgan Hindistonining xalqaro huquq sub’ektliligi bo’linganligi sababli ularning har 
ikkalasi ham BMTga a’zolik jihatidan voris hisoblanishadi. 
1.  Hindiston  va  Pokiston  tomonidan  bildirilgan  fikrlarning  qaysi  biri  xalqaro 
shartnomalar  huquqiga  mos  keladi?  Xalqaro  shartnomaning  vorisi  bo’lish  uchun 
qanday talalablar qo’yiladi? 
2.  Qanday  hollarda  davlatlarning  huquqiy  vorisligi  kelib  chiqadi?  Qaysi  davlat 
BMTga a’zolik haqidagi xalqaro shartnomaga nisbatan voris hisoblanadi? 
3.  Davlatlarning  huquqiy  vorisligi  natijasida  kelib  chiqadigan  huquqiy 
oqibatlariga yuridik baho bering?