Toshkent pediatriya tibbiyot instituti

GISTOLOGIYA FANINI O‘RGANISH USULLARI 
Gistologiya  fanining  asosiy  o‘rganish  usuli  bu  mikroskopiyadir 
ya'ni tirik yoki qotirilgan, o‘lgan xujayra, to’qimalarni mikroskop ostida 
ko‘rishdir.  1930-1940  yillarda  elektron  mikroskopni  paydo  bo‘lishi, 
gistologiya fanini keskin rivojlantirib yubordi. Ungacha va undan keyin 
paydo  bo‘lgan  yorug’lik  mikroskopining  turlari  (ultrabinafsha, 
polyarizatsion) ham gistologiya fani taraqqiyoti uchun katta xizmat qildi 
va 
qilmoqda. 
Ayniqsa 
ultratsentrafugalash 
xujayra 
qismlarini 
(organellelar,  yadro  va  kiritmalarni)  o‘rganishda  juda  muhim  rol 
o’ynaydi.  Hozirgi  zamon gistologiya fanini o‘rganishda qo‘llaniladigan 
usullar  organizmni  to‘la  xolda  o‘rganishdan  tashqari  aloxida  olingan 
xujayralar,  to‘qimalar  yoki  xujayra  qismlarini,  xujayra  organellalarini 
o‘rganishga imkon beradi. Bu bilan molekulyar darajaga ham chiqiladi. 
Hozirgi  zamon  yorug‘lik  mikroskopining  hal  qiluvchi  (ko‘rsatish) 
qobilyati 0,2 mkm bo‘lsa, elektron mikroskoplarda bu masofa 1-2 nm ga 
teng.  Biz  mikroskopning  ko‘rsatish  qobilyati  deganda,  mikroskopning 
ikki  nuqta  orasidagi  masofaga  joylashgan  ob'ekt  (xujayra)  qismlarini 
ko‘rsata  olish  qobilyatini  tushunamiz.  Mikroskopiya  vaqtida  gistologik 
ob'ektlar  (preparatlar)  mikroskop  ostida  ko‘riladi  va  lozim  topilganda 
tasdiqlash  uchun  ob'ektning  rasmi  maxsus  moslamalar  yordamida 
rasmga olib qo‘yiladi.  
Gistologik 
preparatlar 
turli 
maxsus 
usullur 
yordamida 
tayyorlanadi.  Qaysi  usulning  qo’llanishi  ko‘proq  maqsadga  bog‘liq 
bo‘ladi.