Mantiqiy Iqtisodiyot

Qiymat daromad va boylik yaratadi

Iste'mol butun ishlab chiqarishning ma'nosi va maqsadidir; ishlab

chiqaruvchining manfaati iste'molchining manfaatini qo'llab-

quvvatlashga zarur darajada hisobga olinishi kerak.

— Adam Smith, An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations,

Volume II Glasgow Edition (Indianapolis: Liberty Fund, Inc., [1776] 1981): 660.

Kitob quyidagi Internet manzilida ham mavjud:

http://www.econlib.org/library/Smith/smWN.html

Adam Smit bundan 240 yil avval qayd etganidek, barcha ishlab chiqarishining maqsadi

iste'moldir. Ammo iste'mol ishlab chiqarishdan faqat lug'atda oldinroq keladi. Odamlar

qadrlaydigan tovar va xizmatlar ishlab chiqarishni ko'paytirmasdan turib daromad va

turmush standartlarini ko'tarib bo'lmaydi.

Odamlar qadrlagan tovarlarni vayron qilish jamiyatga iqtisodiy jihatdan salbiy

ta'sir ko'rsatishi aniq. Bu g'oya shunchalik tabiiy va ravshanki, uni ta'kidlashning o'zi

ahmoqona tuyuladi. Biroq, tovarlarni yo'q qilish jamiyat uchun foydali degan yanglish

fikr amalda ham qo'llanilgan. 1933-yilda Qo'shma Shtatlari Kongressi qishloq xo'jalik

mahsulotlarining narxlari pasayib ketishiga yo'l qo'ymaslik maqsadida mahsulot

yetishtirish hajmini qisqartirish uchun «Qishloq xo'jaligini tartibga solish» to'g'risidagi

(Agricultural Adjustment Act — AAA) qonunni qabul qildi. Shu «Yangi kelishuv»

doirasida paxta, makkajo'xori, bug'doy va boshqa ekinlarning bir qismini yerga ko'mib

tashlash uchun federal hukumat dehqonlarga kompensatsiya to'lovlari to'lagan.