Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

9150 ―Даврий ҳисоб усулида ТМБ бўйича тузатишлар‖- ушбу актив, 
вақтинчалик (транзит) счѐт асосан ТМБ ларнинг даврий ҳисоб усулида 
ишлайдиган корхоналарда, шу жумладан чакана савдо ва оммавий овқатланиш 
корхоналарида, қўлланилади. Даврий ҳисоб усулида ишлаѐтган корхоналарда 
сотилган товарлар таннархини топиш учун давр охирида инвентаризация 
ўтқазилади. Инвентаризация натижасида аниқланган ТМБ ларнинг ҳақиқий 
ҳолати уларнинг давр бошидаги ҳолати билан таққосланади, натижада ТМБ 
лар ҳолатидаги ўзгариш суммаси (камайиш ѐки кўпайиш) аниқланади. 
Аниқланган фарқ суммаси счѐт бўйича тузатиш суммасини билдиради. Агар 
тузатиш камайиш томонига қилиниши керак бўлса, ўртадаги фарқ 9150 
―Даврий ҳисоб усулида ТМБ бўйича тузатишлар‖ счѐтининг дебетига, агар 
тузатиш кўпайиш томонига қилиниши керак бўлса, у ҳолда ўртадаги фарқ
ушбу 
счѐтнинг 
кредитига 
ѐзилади. 
Бунда 
ТМБ 
лар 
счѐтлари 
(1000,1100,2000,2800,2900) мос равишда кредитланади (камайганда) ва 
дебетланади (кўпайганда). Йил охирида 9150- счѐтда тўпланган сумма мос 
равишда 9900 ―Охирги молиявий натижа‖ счетининг дебетига (кўпайганда) ѐки 
кредитига (камайганда) ѐпилади. 
 
 

---

144 
 
3.ДАВР ХАРАЖАТЛАРИНИНГ ҲИСОБИ 
 
 
21-сон БҲ МС га мувофиқ давр харажатларининг ҳисоби қуйидаги 
счѐтларда олиб борилади: 

9410 ―Сотиш харажатлари‖- ушбу актив, вақтинчалик (транзит) 
счѐтнинг дебетида йил мабойнида сотишга доир харажатлар (реклама 
харажатлари, сотиш билан боғлиқ ходимларнинг иш ҳ ақи, ижтимоий суғуртага 
ажратмалар, амортизация харажатлари, трансортировка ва бошқа шу каби 
сотиш билан боғ лиқ харажатлар) акс эттирилади. Ушбу счѐтда акс 
эттириладиган харажатларнинг аниқ турлари ва таркиби «Маҳсулот (иш, 
хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари ҳамда молиявий 
натижаларни шакллантириш тўғрисида Низом»нинг «Сотиш харажатлари» 
номли бўлимида тўлиғ ича келтирилган. Харажатларнинг аниқ турлари ушбу 
счѐтнинг дебетида ва бу харажатларни ифодаловчи счѐтларнинг кредитида 
(5110,5010,6710,6520,6990 ва бошқа счѐтлар) акс эттирилади. Йил охирида 
9410- счѐтнинг дебетида тўпланган сумма унинг кредитига ва 9900 ―Охирги 
молиявий натижа‖ счетининг дебетига ѐзилади ва шу асосда у ѐпилади. 
