Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти

паралогизм дейилади. Чинлигини ҳам, хатолигини ҳам бирдай исботлаш 
мумкин бўлган фикрлар парадокс дейилади. Парадокс (қарши фикр) 
умумий қабул қилинган ва кўзга ташланиб турган, ҳатто соғлом фикрларга 
қарши турадиган, кескин фарқ қиладиган одатдан ташқари ажойиб 
фикрлардир. XIX асрга келиб парадокс илмий текшириш предметига 
айланиб, мантиқ ва математикада ажойиб кашфиётларнинг вужудга 
келишига замин яратди.
Баҳс юритиш санъати (эристика) ўзига хос қонун-қоидалар 
(заруриятсиз баҳслашмаслик, мавзусиз баҳс юритмаслик, баҳс давомида 
мавзудан четга чиқмаслик, мавзуни ўзгартирмаслик, баҳс юзасидан зид 
фикрлар бўлмаса баҳсни тўхтатиш, мавзуни яхши биладиганлар билан 
баҳслашиш, баҳс юритишда мантиқ қонун-қоидаларига риоя қилиш, баҳс 
давомида фикрлардан хулоса чиқариш, мантиқий зиддиятларни аниқлаш 
ва бартараф этиш кабилар)га амал қилишни талаб этади. Асослашнинг 
мантиқий асосларини билиш ва баҳслашиш қоидаларига амал қилиш 
тафаккур маданиятини юқори даражага кўтаради.
Муаммо – жавоби бевосита мавжуд бўлмаган ва ечиш усули 
ноъмалум бўлган саволдир. Муаммони қўйиш ва ҳал этиш мавжуд 
билимлар доирасидан четга чиқишни, янгича ечиш усулини қидириб 
топишни тақозо этади. Муаммони муваффақиятли ҳал этишнинг зурур 
шартларидан бири уни тўғри қўйиш ва аниқ баён қилишдан иборатдир. 
Чунки тўғри қўйилган савол ярим жавобдир. Муаммони ҳал қилиш учун 
муаммони қўйишда кишиларнинг ҳаётий тажрибаси, билими, таланти 
муҳим аҳамиятга эга.
Илмий муаммо маълум бир назария доирасида вужудга келади ва 
маълум назария ёрдамида ҳал қилинади. Муаммони ечиш учун мавжуд 
назариялар доирасида тушунтириб бўлмайдиган факт ва ҳодисалар 
аниқланиши, муаммони ҳал қилиш ғоя ва усуллари таҳлил қилиниши ва 
уларга баҳо берилиши, муаммони ҳал қилиш мақсади, олинган натижани 
текшириш йўллари белгиланиши, муаммонинг асоси билан уни ечиш учун 
илгари сурилган ғоялар ўртасидаги изчил муносабат ва боғланишлар
кўрсатилиши керак бўлади.