Фзбекистон республикаси олий ва фрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги

 

 

 

 

---

65 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                     Xulosa. 

      Bitiruv  malakaviy  ishda  berilgan  mavzu  bo’yicha  psixologik-

pedogogik va tibbiy adabiyotlar o’rganib chiqildi. 

Aqli  zaif,  BSF  bolalarning  rivojlanishidagi  kamchiliklarni  korreksiya 

qilish va ularni o’qitish imkoniyatlari o’rganildi. 

Ishdagi korreksion-rivojlantiruvchi yo’nalishning xususiyatlarini inobatga 

olib, bunday  bolalarga  korreksion ta’sirni amalga oshirish  metod va uslublari 

ishlab chiqildi. 

Murakkab  nuqsonli  kichik  maktab  yoshdagi  bolalarni  o’qitishda 

qo’llaniluvchi metod va usullarning samaradorligitekshirildi. 

---

66 

 

  Murakkab  nuqsonli  bolalarni  o’qitish  muammolari  bo’yicha  maqsadga 

yo’naltirilgan, o’z vaqtida ko’rsatiluvchi tibbiy, psixologik-pedogogik, ijtimoiy 

ish  bunday  kotegoriyaga  kiruvchi  bolalarning  shaxsiy  rivojlanishi  shaxs 

sifatida  komol  topishi  dinamikasiga  ijobiy  ta’sir  ko’rsatadi.  Hamda  salbiy 

oqibatlarning  paydo  bo’lishining  oldini  oladi.  Aynan  ularning  faoliyati 

jarayonida keyingi rivojlanish uchun implus hosil qilinadi. 

      Korreksion    ishni  tashkil  qilishnimetodik  taminlash  uchun  kiritilgan 

takliflarni  qo’llash,  murakkab  nuqsonli  bolani  shaxs  sifatida  shakllanishidagi 

zaruriy shartlardan biridir. Ta’lim bolalarning psixik rivojlanishida yetakchi rol 

o’ynaydi.Tibbiyot hodimlari, o’qituvchilar,  tarbiyachilar, davolovchi  jismoniy 

tarbiya  instruktorlari,  surdopedagog,  tiflopedagog,  ijtimoiy  pedagog  va 

psixolog  kabi  mutaxassislarning  hamkorligidagi  faoliyati  o’quv  jarayonini 

yuqori saviyali, har bir bolaning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda 

tashkil qilishga imkon beradi. Kompleks ta’sirning asosiy maqsadi – murakkab 

nuqsonli  bolalarga  korreksion  yordam  ko’rsatish.  Korreksion  yordam  tufayli 

ular jamiyatga uning teng huquqli a’zosi sifatida ko’rinishlari mumkin. 

    Ma’lumki,  murakkab  nuqsonli  bolalar  –  anomal  bolalarning,  statistika 

jihatdan  kam  sonli  qismidir.  Tajribali  defektolog  –  amaliyotchilarning 

tadqiqotlari  va  kuzatuvlariga  asosan,  bu  bolalar  maxsus  ta’lim  muassasalari 

kontingentining o’rtacha 40% ini tashkil etar ekan. 

Bu  bolalarni  o’rganish  ularning  ta’limiy  ehtiyojlarini  aniqlash  va  ularni 

reabilitatsiya qilish tizimlarini ishlab chiqishning amaliy ehtiyoji katta. 

Murakkab  nuqsonli  bolalarni  o’qitish  va  tarbiyalash  kam  o’rganilgan 

bo’lib, korreksion pedagogikaning qiyin muammolaridan hisoblanadi. Bunday 

bolalarga  yordam  ko’rsatishning  kompleksliligi  va    tizimliligi  g’oyalari  boy 

tarixiy an’analarga ega. 

O’zbekistonda  diagnostika  va  korreksiyaga  yo’naltirilgan  reabilitatsion 

markazlarning  perspektiv  modellari  mavjud.  Bunday  turdagi  markazlarning 

---

67 

 

tashkil qilishdan asosiy maqsad rivojlanishning turli nuqsonlariga ega bolalarga 

har tomonlama yordam ko’rsatishdir. Murakkab nuqsonli bolalarni diagnostika 

qilish va ularga ta’lim berish nozik differensatsiyani talab qiladi. Aqli zaif BSF 

bolalarni  rivojlantirish  va  ularga  ta’lim  berish    uchun  optimal  sharoitlar 

yaratish  muammosi  yuzaga  keladi.  Bu  muammoni  yechishga  ko’pgina 

muassasalar, yordamchi maktablar harakat qilmoqda.  

 Murakkab  nuqsonli  bolalar  har    yili  2  marta  (bahor  va  kuzda)  to’liq 

dispenser ko’rigidan o’tkaziladi va natijalarga ko’ra maqsadli davolash holida 

sog’lomlashtirish tadbirlari amalga oshiriladi. 

Ushbu maxsus muassasalarda murakkab nuqsonli bolalarni atrof-muhitga 

moslashtirish,  ularda  ijtimoiy-maishiy  ko’nikmalari  shakllanishi,  ularni  sodda 

hayotiy  ko’nikmalarga  o’rgatish,  inklyuziv  ta’lim  berish,  jismoniy  tarbiya  va 

sport, mehnat ko’nikmalarini rivojlantirish yoki reabilitatsiya chora-tadbirlarini 

keng qo’llash ishlari amalga oshiriladi.