O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov

II. AVTOMOBILNING BOSHQARISH JIHOZLARIDAN 
FOYDALANISH TEXNIKASI
2.1. Haydovchining ish o‘rni 
Haydovchining ish o‘rni kabinaning o‘lchamlari, boshqarish 
jihozlarini ishga tushirishning qulayligi, o‘rindiqning holati va 
boshqaruv jihozlarining unga nisbatan joylashuvi, ish o‘rnidagi 
muhitning ergonomik ko‘rsatkichlari bilan tasniflanadi. 
Haydovchining ish o‘rni haydovchining antropometrik (odam 
gavdasining  o‘lchamlari)  va  ruhiy  fiziologik  tasniflaridan  kelib 
chiqqan holda rejalashtirilishi va jihozlanishi kerak. 
Haydovchining ish o‘rnidan foydalanish xususiyatlari maishiy 
qulaylik (komfortnost) deb nomlanadi. 
O‘rindiq  –  o‘rindiq taxtasi, yostiqcha, suyanchiq va amorti-
zatsiyalovchi qurilmadan tashkil topgan bo‘ladi. O‘rindiq taxtasiga 
uni sozlovchi va tutib turuvchi har xil qurilmalar biriktirilgan bo‘la-
di (masalan, suyanchiqning qiyalik darajasini sozlovchi qurilma). 
Haydovchi o‘rindiqda qulay joylashib o‘tirganida uning tana a’zolari 
ma’lum burchaklarni egallashi va boshqarish a’zolarini ishlatayotganida 
ortiqcha kuchlanish talab qilmaydigan bo‘lishi kerak (3-rasm).
3-rasm. Haydovchining o‘rindiqda joylashuvining optimal holati.

---

10
Haydovchining o‘rindiqqa to‘g‘ri va noto‘g‘ri o‘tirish holatlari 
4-rasmda ko‘rsatilgan.
 a) 
b) 
v)
4-rasm. Haydovchining o‘rindiqqa to‘g‘ri (a) va noto‘g‘ri (b), (v) o‘tirish holatlari.
Haydovchining  ish  o‘rnidagi  fizik-kimyoviy  sharoitlar  ke yingi 
bo‘limlarda o‘rganiladi.