Pedagogika 016, 1-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA
2016, 1-son
 
 
9 
Ma’lumki, о‘qituvchilik faoliyati “Inson-inson” kasb guruhiga kiradi. 
Pedagog professiogrammasiga e’tibor qaratilganda, biz mutaxassis yuksak axloq, 
kuchli iroda, hissiy javobgarlik, aniq maqsadga ega, odamlarni tushuna oladigan, 
e’tiborli va tasodifiy vaziyatlarga tez yо‘nalgan bо‘lishi lozimligini ta’kidlab 
о‘tamiz. 
M. G. Davletshinning fikricha, pedagogik professiogramma (kasbiy 
tasnifnoma)da bо‘lajak pedagoglarga xos quyidagi sifatlar aks etishi kerak:
- shaxsiy xislatlar (bolalarni yaxshi kо‘rish, mehnatsevarlik, jamoat ishlarida 
faollik va boshqalar);
- kasbga xos bilimlarga egalik (ta’lim va tarbiya jarayoni mohiyati bilan uning 
maqsad va vazifalarini tushunishi, psixologiya asoslarini, yosh psixologiyasi va 
pedagogik psixologiya asoslarini bilishi va boshqalar);
- о‘z kasbiga xos xislatlar (zamonaviy pedagogikaga oid metodologik 
bilimlarni egallashi, kuzatuvchanlik, diqqat-e’tiborni taqsimlay olishi, pedagogik 
fantaziyaning rivojlanganligi, pedagogik takt va hokazolar); 
- shaxsiy-pedagogik uddaburonlik (mashg‘ulotlar uchun zarur materiallarni 
tanlay olishi, о‘quvchilarning bilish faoliyatini boshqara olishi, о‘quv maqsadlarini 
rejalashtira olishi va boshqalar); 
- muloqotga kirisha olish (kommunikativlik) malakasiga egalik (bolalarni 
о‘ziga jalb eta olishi, bolalar va ota-onalar bilan maqsadga muvofiq pedagogik 
munosabatlarni tashkil eta olishi, bolalar va ota-onalar bilan tashqaridan aloqa 
bog‘lay olishi va hokazolar); 
- gnoseologik (bilish) malakalariga egalik (bolalarning asab-psixik 
taraqqiyoti darajasini aniqlay olishi, о‘zining tajribasi va pedagogik faoliyati 
natijalarini tanqidiy tahlil qila olishi va boshqalar); 
- ijodiy xislatlari (pedagogik mahoratni takomillashtirishga intilishi, 
о‘quvchilarni tarbiyalash dasturini ishlab chiqishi va uni amalga oshirish qobiliyati 
va hakozolar)
1
.
A. J. Ajibayeva “pedagoglik kasbi tarbiyasi” tushunchasini quyidagicha 
izohlaydi: “Natijasi bо‘lajak pedagog tomonidan kasbiy qadriyatlarni va ideallarni 
egallash, uning ma’naviy ehtiyojlarini va qiziqishlarini, ijtimoiy qimmatga ega 
motivlarni kengaytirish, hissiy, axloqiy va estetik tuyg‘ularni, empatik 
qobiliyatlarni boyitish, amaliy pedagogik kо‘nikma, malaka, odatlarni, о‘z-о‘zini 
refleksiya qilish tajribasini egallash kabi shaxs xususiyatlarini shakllantirish 
maqsadiga qaratilgan tadrijiy dialektik harakatdir”
2
. 
Kasbiy faoliyat yaxlit tizim sifatida bir qancha tarkibiy qismlarni о‘zida 
uyg‘unlashtiradi. I. P. Podlasiyning kasbiy salohiyatning tuzilishiga doir tasnifidan 
1