Toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O. Mustanov I. A

3.2.
 Xalqaro jinoyatchilikka qarshi kurashda Shanxay 
hamkorlik tashkilotining o rni
 
  
Bugungi globallashuv jarayonida dunyoda yangi tahdidlarga 
qarshi kurashish, ularning oldini olish va ularga barham berish 
yo lida ko p tomonlama hamkorlik qilish, shuningdek, mintaqa-
dagi iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy munosabatlarni muvofiqlash-
tirib turuvchi tashkilotning faoliyat yuritishi katta ahamiyatga 
ega bo lmoqda.  
Bu borada dastlab  Shanxay beshligi ,  Shanxay forumi  
doirasida mintaqa davlatlarining hamkorlikdagi faoliyati va keyin-
chalik bu tashkilot negizida Shanxay hamkorlik tashkiloti 
(ShHT)ning barpo etilishi ayni muddao bo ldi
1
. 
Bizga ma lumki,  Shanxay beshligi  tuzilmasi 1996-yil 
26-aprelda Rossiya, Xitoy, Qozog iston, Qirg iziston va Tojikis-
ton davlatlari rahbarlarining Shanxay shahrida bo lib o tgan uch-
rashuvida tuzildi va a zo davlatlar o rtasida chegaradosh hudud-
larda o zaro ishonch va suverenitetni mustahkamlash, buning 
uchun harbiylar sonini kamaytirish tuzilmaning asosiy vazifasi 
qilib belgilandi. 
2001-yil 14 15-iyun kunlari Shanxayda oltita davlat   Rossiya, 
Xitoy, Qozog iston, Qirg iziston, Tojikiston va O zbekiston 
rahbarlari uchrashuvida  Shanxay hamkorlik tashkilotini tuzish 
to risida gi Deklaratsiya imzolangan paytdan e tiboran ushbu 
tashkilot rasman  Shanxay hamkorlik tashkiloti  deb atala bosh-
landi va O zbekiston muassis davlatlardan biri hamda teng hu-
quqli a zo sifatida unga qo shildi. 
ShHTning  2002-yil iyulda Sankt-Peterburgda bo lib o tgan 
sammiti chog ida tashkilotning ta sis hujjati   Xartiyasi qabul 
qilindi. Shu tariqa tashkilot xalqaro huquqiy maqomga ega bo ldi. 
                                                
1  Tursunov A.S. Shanxay hamkorlik tashkiloti   barqarorlik va hamkorlik timsoli. 
zbekiston va ShHT: mintaqada xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlash 
yo lida. Ilmiy-amaliy anjuman materiallari to plami. 2011-yil 29-aprel.   T.: TDYuI.   
55-bet. 

---

 
138 
Ma lumki, O zbekiston Respublikasi ShHTga a zo bo lgan 
vaqtdan buyon bu tashkilotni mintaqadagi xavfsizlik va barqa-
rorlikni ta minlash, ko ptomonlama hamkorlikni amalga oshirish 
mexanizmi sifatida qarab kelmoqda. Aytish joizki,  Shanxay 
beshligi  tuzilmasi aynan O zbekiston Respublikasining unga 
zo bo lib kirganidan keyingina to laqonli mintaqaviy xavfsizlik 
tizimiga aylandi
1
. 
Xususan, O zbekiston raisligi davrida BMT Bosh kotibi Pan 
Gi Munning mamlakatimizga tashrifi chog ida 2010-yil aprel 
oyida Toshkentda BMT va ShHT kotibiyatlari o rtasida ham-
korlik to risidagi Qo shma deklaratsiya imzolanganligi muhim 
voqea sifatida tarixda qoldi. 
Shanxay hamkorlik tashkilotining ahamiyati va faoliyati-
ning asosiy yo nalishlari haqida O zbekiston Respublikasi Prezi-
denti Islom Karimov fikr bildira turib, shunday degan edi: