O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Hudud  birligi  (milliy  adabiyotning  tarqalish  geografiyasi).  Milodning  V-VI  asrlariga 
kelib,  turkiy  xalqlar  yashaydigan  hudud  yagona  Turk  xoqonligi  sifatida  birlashdi.  Bu  hudud 
janubda  O‘rxun  daryosidan  (Mo‘g‘uliston)  to  shimoliy  dengizlargcha,  g‘arbda  Idil  (daryosi) 
bo‘ylari  va  Yoyiq  (tog‘i)  etaklaridan  tortib  Uzoq  Sharqdagi  Saxalin  (saxa-caqa-sak-shaklar 
yashaydigan  hudud)ga  qadar  cho‘zilgan  makon  ekani  e’tirof  etilgan.  Mana  shu  yagona 
makonning  tub  aholisi  sifatida  turkiylar  tan  olingan  va  ularning  tili  o‘zaro  muomalada 
tushunilishi  mumkin  bo‘lgan,  bir  oilaga  mansub  bo‘lgan  turkiy  til  ekani  alomalar  tomonidan 
isbot  etilgan  (garchi  uni  Mahmud  Koshg‘ariyga  ko‘ra,  xoqoniy  turkchasi,  g‘arbliklarga  ko‘ra 
chig‘atoy tili, XVI asrdan keyin davlat tepasiga o‘zbek qabilalarining kelishi bilan o‘zbek tili deb 
yuritilgan  bo‘lsa-da)  ayniyatdir.  To‘g‘ri,  tashqi  urushlar,  ichki  nizolar,  migrasiya  v.b.  ta’sirida 
uning chegaralari o‘zgarib turishi mumkin. Lekin milodiy VIII asrdan boshlab turkiy xalqlarning 

---

 
314 
ota yurti sifatida Markaziy Osiyoning e’tirof etilishi va mana shu hudud tub aholisining turkiylar 
ekanligi uning til birligini ham e’tirof etishga olib keladi. 
 
O‘ZBEK  ADABIYoTI TARIXIning taraqqiyot davrlari  
ISLOMGAChA  BO‘LGAN  ADABIYoT  (mumtoz  adabiyotning  shakllanishiga  qadar  kechgan 
davrda yaratilgan manbalar). 
 
“Avesto” 
 
O‘rxun-Enasoy obidalari 
 
Moniylik va Buddaviylik ruhidagi adabiyot  
MUMTOZ ADABIYoT  
Islomiy ruhdagi ma’rifiy-ta’limiy adabiyot. 
Somoniylar davri adabiyoti 
Chag‘oniyon adabiyoti 
Qoraxonlilar davri adabiyoti 
Saljuqlilar (xorazmshohiylar) davri adabiyoti 
G‘aznaviylar davri adabiyoti 
Adabiyotga sof san’at, san’atkorlik nuqtai nazaridan qarash. 
 
Chingizxon istilosi davri 
 
Temuriylar davri adabiyoti 
 
Oltin O‘rda adabiy muhiti 
Xonliklar davri adabiyoti (adabiy muhitlararo adabiyot) 
 
Buxoro xonligi (amirligi) 
 
Xiva xonligi 
 
Qo‘qon xonligi 
Mustamlaka davri adabiyoti 
 
Turkiston hududi 
 
Buxoro xonligi (vassalligi) 
 
Xiva xonligi (vassalligi) 
YaNGI ADABIYoT (postklassik davr). 
Jadid (ayrim manbalarda milliy uyg‘onish davri) adabiyoti 
Sho‘ro adabiyoti 
Istiqlol adabiyoti