4. Rasmiy-idoraviy va ommaviy axborot vositalari uslubi

Publitsistik  uslub  -  matbuot,  radio,  teleko‘rsatuvga  xos  bo‘lgan  tildir.  Bu  uslub 

rasmiy  va  dolzarb  xabarlar,  axborotlar,  e‘lonlar,  reportaj,  bosh  maqolalardan  iborat 

bo‘ladi.  Ularda  fikr  kichik  hajmdagi  ommabop  jumlalar  orqali  ifodalanadi.  Zarur    

o‘rinda    asoslar    keltiriladi.    Shuning    uchun    ham    rasmiy xabarlarda 

«muxbirimizning xabar berishicha, elchixona xodimining so’ziga ko’ra, muxbirimiz 

voqea  ro’y  bergan  joydan  xabar  beradi  ...»  va  hokazo  iboralar  qo‘llanadi.  Har  bir 

xabarga ta‘sirli, xabarning asosiy mohiyatini ifodalovchi sarlavhalar qo‘yiladiki,  bu hol 

o‘quvchining  diqqatini  jalb  qiladi.  («Qonun  barchaga  barobarmi?»,  «Kafolat  va‘da 

---

emas», «Chetlatilgan mutaxassis», «Tuya ko’rdingmi – yo’q», «Chumchuq so’ysa ham 

qassob so‘ysin»). Ayrim hollarda vaqtli matbuotda felyeton, kichik hikoyalar, romandan 

parchalar  ham  beriladi.  Bu  holda  ommabop  uslub  badiiy  uslub  bilan  qo‘shilib  ketadi. 

Ommabop  uslub  kundalik  ijtimoiy  hayot  ko‘zgusidir.  Ommabop  uslubni 

shakllantiruvchi vositalar ijtimoiy-siyosiy atama va birikmalar bo‘ladi: fuqarolik burchi, 

iqtisodiy  tejamkorlik,  siyosiy  vaziyat,  siyosiy  va  ijtimoiy  kuchlar,  iqtisodiy  vaziyat, 

hukumat  tangligi  va  b.  Publitsistik  uslub  ommaviy  axborot  vositalari  uslubidir.  Bu 

uslubning  muhim  xususiyati  axborot  berish  va  ta’sir  qilish,  soddalik, tushunarlilik, 

ta‘sirchanlik,  adabiy  til  me‘yorlariga  qat‘iy  amal  qilishdir.  Publitsistika  bir  qancha 

janrlarga ega. 

Publitsistik uslub − tashviqot-targ‘ibot ishlari olib boriladigan, asosan, ijtimoiy-

siyosiy  hayot  yoritiladigan  nutq  ko‘rinishidir.  Publitsistik  uslub  o‘zining  obrazliligi, 

hissiy-ta‘siriy  xususiyati  bilan  badiiy  uslubga;  yorqinligi,  aniqligi  va  terminologik 

leksikasi bilan ilmiy uslubga yaqin turadi.  Ijtimoiy-siyosiy 

masalalarning  yoritilishi,  tahlil  uslubi,  ijtimoiy-  siyosiy  masalalarni  hal  etishga 

undashning faolligi, o‘ziga xos terminlar, asosan siyosiy terminlarning ko‘p qo‘llanilishi 

singari xususiyatlar publitsistik va ilmiy uslubning o‘xshash tomonlaridir.Publitsistik va 

badiiy uslubning ham o‘xshash tomonlari mavjud. Ikkala uslubda ham obrazli ifodalar, 

tasviriy  vositalardan  ko‘proq  foydalaniladi.  So‘z  va  terminlar  siyosiy  ma‘nosining 

badiiy uslub elementlari bilan qorishgan, uyg‘unlashgan holda ifodalanishi publitsistik 

nutqning  salohiyatini  yanada  ko‘taradi  va  uning  ta‘sirchanligini  oshiradi.  Publitsistik 

uslubda  ijtimoiy-siyosiy  terminlar,  gazeta  va  jurnallarga  xos  maxsus  ifodalar, 

birikmalar, qat‘iy qoliplashgan qurilmalarning tez-tez qo‘llanilishi bu uslubning o‘ziga 

xos  xususiyatlaridandir:  mustaqillik,  ichki  tahdid,  tashqi  tahdid,  sovuq  urush,  ochiq 

ovoz,  yopiq  ovoz,  buyuk  xizmatlari  uchun,  rasmiy  vizit  bilan, milliy  istiqlol  mafkurasi, 

xalq  e’tiqodi,  buyuk  kelajakka  ishonch,  shaxs  bilan  davlat  munosabatlari, 

jamiyatimizning faol ishtirokchisi, mafkuraviy bo’shliq, xavfsizlikka tahdid va h.k. 

Publitsistik  uslubda  hisssiy-ta‘siriy  so‘zlar  va  birikmalardan,  maqol  va  hikmatli 

so‘zlardan  unumli  foydalaniladi.  Maqol  va  hikmatli  so‘zlar  bu  uslubda  sarlavha  nomi 

bo‘lib  ham  keladi  hamda  mazkur  uslubning  yanada  yorqinroq  bo‘lishini  ta‘minlaydi. 

---

Masalan,  Yaxshidan  bog’  qoladi.  Bizdan  ozod  va  obod  Vatan  qolsin.  Mard  maydonda 

sinaladi. Vatan, el manfaati muqaddasdir.