4. Rasmiy-idoraviy va ommaviy axborot vositalari uslubi

 Ilmiy uslub va uning xususiyatlari. 

Fan  va  texnikaning  turli  tarmoqlariga  doir  ilmiy  asarlar,  darsliklar  ilmiy  uslubda 

yoziladi.  Ilmiy  matn  ilmiy  va  ilmiy-ommabop  matnlarga  ajratiladi.  Ilmiy  matnda  gap 

bo‗laklari tartibi adabiy til qoidasiga qat‘iy amal qilgan holda qo‗llanadi. Ilmiy matnda 

har  bir  fan  sohasiga  oid  atamalarning  qo‗llanilishi  xarakterli  xususiyat  hisoblanadi. 

Masalan,  iqtisodiyotda  kredit,  moliya,  pul,  sug‘urta,  narx,  tannarx,  hisob,  taftish, 

aylanma  kabi  terminlar  ishlatiladi.  Ilmiy-  ommabop  matnlarda  atamalar  tizmasidan, 

ilmiy  bayonchilikdan  qochiladi.  Bayon  etilayotgan  fikrning  barchaga  baravar 

tushunilishini  ta‘minlash  maqsadida  tushunilishi  qiyin  bo‗lgan  atamalar  murakkab 

tushunchalar o‗rniga aniq va batafsil tasvirlardan foydalaniladi. 

---

Ilmiy uslubning janrlari – monografiya, maqola, annotatsiya, dissertatsiya, darslik, 

ma‘ruza, ma‘lumotnoma. 

Ilmiy uslub ham o‘z ichida ikki guruhga bo‘linadi: 

1) 

sof ilmiy uslub;  

2) 

 ilmiy-ommabop uslub. 

Ilmiy  uslubda  fan  va  texnikaning  turli  tarmoqlariga  oid  ilmiy  asarlar,  darslik  va 

o‘quv  qo‘llanmalari  yoziladi.  Bu  uslub  aniq,  daliliy  ma‘lumotlar  asosida  chiqarilgan 

ilmiy xulosalar (qoidalar, ta‘riflar)ga boy bo‘lishi bilan boshqa uslublardan farqlanadi. 

Ilmiy uslub ham adabiy tilning ko‘rinishi bo‘lib, bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ham 

ega:  monologik belgilari bilan boshqa uslublardan  ajralib  turadi; obrazli  tasvirlar bilan 

emas,  balki  aniq  ma‘lumotlarning  xolis,  umumlashgan  xususiyatlarini  ta‘riflash, 

tushunchalarga  muvofiq  keladigan  terminlar  bilan  ish  ko‘radi.  Kitobxonning  his-

tuyg‘usiga emas, ongiga ta‘sir etadi.