Gidroekologiya

 
Turli biologik tozalash inshootlarining solishtirma ta’rifi 
 
Inshoot turlari 
Tozalanish 
darajasi – BPK 
bo’yicha % 
Bakteriyalar soni 
1 sutkada 1 m
3
 
inshootning 
oksidlanish kuchi 
gr/kun 
Chiqindi suvning 
inshootga beriladiga 
bir kunlik miqdori 
m
3 
da (yuklanishi) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Suv havzasi 
95-99 
95-99,8 
5-12,5 
100-200 (1 ga suv 
havzasiga qo’yilgan 
chiqindi suv) 
Sug’orish va 
filtrlash 
maydoni 
- 
- 
0,5-1,0 
25-75 m
3
 (bir gektar 
aerotenkka) 
Aerotenklar 
95-99 
95-98 
800-1200 
3,0-5,0 (1 m
3
 
aerotenkka) 
Biologik 
oksidlov chilar 
70-90 
80-95 
100-250 
0,25-0,5 (bir m
3
 filtr 
uchun) 
 
Chiqindi suvlarni tozalashdan maqsad ularni gelmint tuxumlaridan ozod qilishdir. Buning 
uchun tindirgichlardan foydalaniladi. Bu sohada olib borilgan tajriba shuni ko’rsatadiki, 
tindirgichlardagi suv harakati tezligi sekundiga 1 mm. bo’lsa, suv gelmint tuxumlaridan 94,8-98,4% 
ozod bo’lar ekan. Sug’orish maydonlarida esa suvning gelmintlardan ozod bo’lishi 83,7% ga teng, 
bunda suvning harakat tezligi sekundiga 5 mm. bo’ladi. Gelmint tuxumlarini qirish uchun juda katta 
miqdorda xloq kerak bo’ladi. Jumladan, 1 litr suv uchun 200 mg. xlor sarflanadi. Bunday miqdorda 
xlor qo’shish suvning sifatini butunlay buzib yuboradi, bu iqtisodiy tomondan ham juda qimmatga 
tushadi. 
O’zbekistonda oqava suvlarni tozalab qayta ishlatish, yoki faqat texnik ekinlarni sug’orish 
uchun qo’llash yo’lga qo’yilgan.  Masalan, daryo suvini ifloslantirmaslik maqsadida “Navoiyazot” 
hissadorlik jamiyati tomonidan biologik tozalangan oqava suvlarning bir qismi, 11214,0 ming  m
3 
suvni ishlab chiqarishga qayta foydalanish uchun yo’naltirildi. Qolgan  446430,87 ming m
3 
suv esa 
Zarafshon daryosiga tashlanmasdan,  texnik ekinlarni sug’orishda qo’llanilmoqda. Shuningdek, 

---

 
92 
Navoiy tog’ metallurgiya kombinatining “Do’stlik” agrofirmasi  oqava suvlari biologik usulda 
tozalanib, texnik ekinlarni sug’orishda foydalanilmoqda. 
 
 
 

---

 
93