Kasb odobi va xizmat

2-BO‘LIM. KORXONALARDA ISH YURITISH  
HUJJATLARI
2.1. Ish hujjatlarini tayyorlash va ularga qo‘yiladigan talablar
Nutq madaniyati madaniyatli, ma’lumotli, ziyoli insonning 
muhim fazilati hisoblanadi. Bunday inson tafakkur qila bilishi 
va o‘z tafakkurini to‘g‘ri, aniq, chiroyli ifodalay bilishi kerak. 
Buning uchun esa fikr aniq, izchil, asosli bo‘lib, tilning gram-
matik, so‘z va orfografik me’yorlariga rioya etilishi muhimdir.
Ma’lumki, har bir kishi mustaqil ishlab chiqarish faoliyatini 
boshlar ekan, turli-tuman hujjatlar yozishga to‘g‘ri keladi. Ish 
hujjatlarini yoza bilish – olingan bilimlarni amaliy hayotga be-
vosita qo‘llash demakdir. Ish hujjatlarisiz birorta muassasa va 
tashkilot faoliyat ko‘rsata olmaydi. Ish qog‘ozlari kishilarning 
uzoq ish va mehnat munosabatlari jarayonida tarkib topgan 
muayyan shakl va izchillikda tuzilgan yoki yozilgan hujjatlardir. 
Hujjatlar xizmat va shaxsiy hujjatlarga bo‘linadi. 
Xizmat hujjatlari muassasa, tashkilot, korxona yoki ularning 
vakolatiga ega bo‘lgan mansabdor shaxslari nomidan bo‘ladi. 
Ba yonnoma, tavsifnoma, dalolatnoma shular jumlasidandir. 
Alohida fuqarolar nomidan yozilgan hujjatlar – tarjimayi hol, 
ariza, ishonchnoma va shu kabi shaxsiy hujjatlardir.
Hujjatlar tarixiy manba, dalillash yoki guvohlik vositasi bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Ma’lumki, hujjatlar xilma-xil va miqdoran juda ko‘p. Huj-
jatlarning maqsadi, yo‘nalishi, hajmi, shakli va boshqa bir qa-
tor sifatlari ham turlichadir. Shunday ekan, hujjatlar tiliga 
qo‘yiladigan umumiy talablar bilan bir qatorda har bir turkum 
hujjatlar oldi ga qo‘yiladigan ko‘pgina lisoniy talablar ham mavjud. 
Muayyan turdagi hujjat, albatta, o‘ziga xos lisoniy xususiyat va 
sifatlar bilan belgilanadi. Bu xususiyat va sifatlarni har taraflama 
va chuqur tasavvur qilmasdan turib, mukammal hujjatchilikni 
yaratish haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun 
bu o‘rinda hujjatlar tasnifi masalasi alohida ahamiyat kasb etadi.
Hujjatshunoslikdagi ana shu an’anaga ko‘ra ish yuritishdagi 
hujjatlar eng avvalo yaratilish o‘rniga ko‘ra tasnif qilinadi, bu 
jihatdan ichki va tashqi hujjatlar farqlanadi. Ichki hujjatlar ayni 
muassasa ning o‘zida tuziladigan va shu muassasa ichida foyda-

---

12
laniladigan hujjatlardir, muayyan muassasaga boshqa tashkilot 
yoki ayrim shaxslardan keladiganlari esa tashqi hujjatlardir.
Hujjatlar mazmuniga ko‘ra ikki xil bo‘ladi: