Toshkent farmatsevtika instituti

 
Tаlаbаlаr bilimini tekshirish uchun nаzorаt sаvollаri: 
1.Iste’mol idishlаrgа qаndаy idishlаr kirаdi?  
2.Iste’mol idishlаrgа qаndаy tаlаblаr qo’yilаdi? 
3.Qаttiq dori  turlаrini sаnаb  ko’rsаting? 
4.YUmshoq dori  turlаrini ko’rsаting? 
5.Suyuq dori turlаrini ko’rsаting? 
6.Qаndаy qаdoqlаsh turlаrini bilаsiz? 
7.Qаdoqlаsh uchun ishlаtilаdigаn аshyolаr turlаri qаndаy? 
 
 
8-MAVZU: FARMATSEVTIK XODIMLAR NOMENKLATURASI VA 
SHTATLARI. 
REJA: 
8.1. Farmasevtika faoliyati, kadrlar lavozim nomenklaturasi, shtatlari. 
8.2. Farmasevt kadrlarga qo‘yiladigan zamonaviy talablar, kasb tavsifnomasi. 

---

8.3. Dorixona xodimlari uchun sanitar-gigienik talablar 
 
Dori  vositalarini  va  tibbiy  buyumlarni  tayyorlash,  shuningdek  ularni  saqlash, 
ularning  sifatini  nazorat  qilish  hamda  ularni  rasmiylashtirish  O‘zbekiston 
Respublikasi  Sog‘liqni  saqlash  vazirligi  belgilaydigan  tartibda  dorixonalar 
tomonidan amalga oshiriladi. 
Yuqorida  keltirilgan  farmasevtika  faoliyati  yo‘nalishlariga  muvofiq  O‘zbekiston 
Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan 2009 yil 20 maydagi №157 son 
buyruq  bilan  farmasevt  kadrlar  lavozim  nomenklaturasi  va  lavozim  nizomlari 
tasdiqlangan.  
 
1-jadval 
Farmasevt kadrlar lavozim nomenklaturasi 
Kategoriya      
Lavozim nomi   
Rahbar xodimlar  
Dorixona mudiri 
 
Dorixona mudiri muovini  
Dori  vositalarini  ulgurji  savdosini  amalga 
oshiruvchi omborxona mudiri  
Dori  vositalarini  ulgurji  savdosini  amalga 
oshiruvchi omborxona mudir muovini  
Farmasevtika 
tashkilotlarining 
bo‘lim 
boshliqlari 
 
Oliy  farmasevtika  ma'lumotiga  ega 
bo‘lgan mutaxassislar  
Farmasevt   
Farmasevt-texnolog 
 
Farmasevt-analitik  

---

Farmasevt-kosmesevt  
Farmasevt muhandisi  
Biotexnolog   
Klinik farmasevt 
 
O‘rta  maxsus  ma'lumotli  farmasevt 
kadrlar  
Farmasevt assistenti  
Yordamchi xodimlar  
Qadoqlovchi   
Sanitar yuvuvchi 
 
 
Oliy  va o‘rta  maxsus  ma'lumotiga ega bo‘lgan  farmasevt kadrlar 3 bosqichga ega 
bo‘lgan  kvalifikasion  kategoriyaga  ega  bo‘lishi  mumkin.Malakaviy  toifa  5  yil 
muddatgacha amalda bo‘lib, so‘ngra uni qaytadantasdiqlash zarur. 
Malakaviy  toifa  farmasevt  kadrlar  attestasiyasi  natijalariga  ko‘ra  beriladi. 
Attestasiya jarayonida ishtirok etish farmasevt kadrlarning ihtiyoriga ko‘ra amalga 
oshiriladi.  Malakaviy  toifa  olishni  hohlagan  mutaxassislar  Sog‘liqni  saqlash 
vazirligi  qoshidagi  attestasiya  komissiyasiga  ariza  bilan  murojaat  qiladilar  va 
oxirgi  3  yildagi  faoliyat  bo‘yicha  hisobot  topshiradilar.  Attestasiya  komissiyasi 
xulosasiga ko‘ra  farmasevt kadrlarga kategoriya berilgani  to‘g‘risida  guvohnoma 
taqdim etiladi. 
Farmasevtika  tashkilotlarida  (dorixonalarda)  farmasevt  kadrdan  tashqari  faoliyat 
yuritish  uchun  ma'muriyat-boshqaruv  (bosh  buxgalter,  buxgalter,  kassir)  va 
yordamchi  xodimlar  (qadoqlovchi,  sanitar  yuvuvchi),  shuningdek,  xizmat 
ko‘rsatuvchi  (farrosh,  yuk  tashuvchi,  xaydovchi)lar  ham  shtat  jadvaliga  kiritilishi 
lozim. 
 Farmasevt kadrlarga qo‘yiladigan zamonaviy talablar, kasb tavsifnomasi 
Respublikamizda  jadal  sur'atlar  bilan  rivojlanib  borayotgan  farmasevtika  sohasi 
farmasevt  kadrlar  malakasiga  qo‘yiladigan  talabni  ham  ko‘rib  chiqishni  dolzarb 
vazifa  qilib  qo‘ydi.  Farmasevtika  sohasidagi  kadr  buyurtmachilari  va 
iste'molchilari  bugungi  kunda  bitiruvchi  nafaqat  farmasevtikaga  oid  bilim  va 

---

ko‘nikmalarga ega bo‘lishini balki, muloqat psixologiyasi, axborot texnologiyalari, 
xorijiy tillarni bilishini ham talab etmoqdalar. 
O‘z  navbatida  farmasevt  kadrlarning  kvalifikasion  tavsifnomasi  ham,  zamon 
talabiga muvofiq  o‘zgarib bormoqda. 
Respublikamizda  farmasevt  kadrlar  bilan  ta'minlovchi  yagona  OTM  –  Toshkent 
farmasevtika  institutida  bugungi  kun  amaliyoti  talablari  asosida  yangi  ta'lim 
yo‘nalishlari,  mutaxassisliklar  tashkil  etilmoqda,  fan  dasturlari  muntazam 
yangilanib  borilmoqda.  Ushbu  jarayonda  zamonaviy  texnologiyalar,  boshqaruv 
tizimi,  tahlil  uslublarining  rivojlanib  borishi,  ta'lim  standartlarini  ham 
takomillashtirishni taqazo etmoqda. 
O‘z  navbatida,  O‘zbekiston  Respublikasining  “Ta'lim  to‘g‘risida”gi  Qonuniga 
muvofiq  Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi  maqsadlarini  ro‘yobga  chiqarish, 
mamlakat  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyotning  istiqbollari,  jamiyat  ehtiyoji,  fan, 
texnika  va  texnologiya  yutuqlari,  kadrlar  tayyorlash  borasida  xalqaro  rivojlanish 
tendensiyalaridan  kelib  chiqib,  iqtisodiyot  sohalarining  modernizasiyalashuv 
sharoitida  kadrlar  iste'molchilarining  talablarini  oliy  ta'lim  tizimi  mazmuniga 
tezkor  joriy  etilishiga  tegishli  sharoitlar  yaratish,  oliy  ta'lim  davlat  ta'lim 
standartlarini  xalqaro  amaliyotdagi  akademik  standartlar  bilan  uyg‘unlashtirish 
hamda  ularning  uzviyligini  ta'minlash  maqsadida,  Vazirlar  Mahkamasining  “Oliy 
ta'limning  Davlat  ta'lim  standartlarini  tasdiqlash  to‘g‘risida”  2001  yil  16 
avgustdagi  343-son  qaroriga  o‘zgartirish  va  qo‘shimchalar  kiritildi.  Unga  ko‘ra 
respublikamizdagi  barcha  ta'lim  yo‘nalishlari  va  mutaxassisliklar  uchun  malaka 
talablari  va  bilim  sohalari  bo‘yicha  Davlat  ta'lim  standartlarini  ishlab  chiqish 
belgilandi. 
Yangi  me'yoriy  hujjatlarda  farmasevtik  yordam  masalalariga  ham  alohida  urg‘u 
berilmoqda. Bugungi kun dorixona farmasevtika amaliyotini samarali tashkil qilish 
uchun mutaxassisdan o‘z faoliyatida aholiga nafaqat tayyor dori vositalarini sotish 
bilan  shug‘ullanishi,  balki  yuqori  malakali  farmasevtik  yordam  ko‘rsatish 
ko‘nikmalariga  yetarli  darajada  ega  bo‘lishi  talab  etilmoqda.  Axborot 
texnologiyalari va unga bog‘liq ravishda servis xizmatlarini jadal rivojlanib borishi 
yaqin  istiqbolda  dori  vositalari  iste'molchiga  yetkazishni    Internet  tizimi  orqali 
amalga oshirilishi kutilmoqda. 
Farmasevtika  sohasining  yana  bir  dolzarb  muammolardan  biri  –  dori  vositalardan 
oqilona  foydalanishdir.  Ma'lumki,  bugungi  kun  dunyo  bozorida  350  ming  xil  dori 
vositalari  mavjud  bo‘lib,  Yevropada  bu  ko‘rsatgich  25  mingga,  O‘zbekistonda  7 
mingga  yaqin.  Ushbu  ummondan  foydalanishda  nafaqat  iste'molchi  bemor,  balki 

---

dori  vositasini  savdo  nomi  bilan  yodga  olgan  tibbiyot  xodimlari  tomonidan  xam 
ko‘plab  xatoliklarga  yo‘l  qo‘yilishi  kuzatilmoqda.  Shuning  uchun  dori  vositalari 
muomalasi  (mutanosibligi,  ta'siri  aks  ta'siri,  genetik  mosligi)  bo‘yicha 
farmasevtlarda  yetarli  darajada  bilim  va  ko‘nikmalarni  shakllantirish  maqsadida, 
tibbiy  biologik  fanlarning  dasturlari  takomillashtirilmoqda.  Ayniqsa,  klinik 
farmasiya  ta'lim  yo‘nalishi  bitiruvchilarida  ushbu  vazifalarni  chuqur 
o‘zlashtirishga      alohida  urg‘u  qaratilgan.  Quyida  dori  vositalari  muomalasidagi 
statistik ma'lumotlar buning tasdiqlovchi omili sifatida keltirildi: 
• 
AQShlarida har yili dori vositalarining nojo‘ya ta'siri natijasida 3,5-8,8 mln. 
bemor  gospitalizasiya  qilinmoqda,  bu  esa  100  mingdan  ziyod  bemorni  hayotdan 
bevaqt ko‘z yumishiga olib kelmoqda. 
• 
Fransiyada  bir  yilda  1,3  mln.  bemor  dori  vositalarining  nojo‘ya  ta'siridan 
jabrlanganliklari  qayd  etilgan,  ulardan  33%  jiddiy  jabrlangan  va    16% 
gospitalalizasiya qilingan, 1,4% o‘lim bilan yakunlangan. 
• 
Germaniyada  dori  vositalari  nojo‘ya  ta'siri  natijasida  qayd  etilgan  bemorlar 
soni har yili 10-15%ga ko‘payib bormoqda. 
• 
Jahon  SSTning  rasmiy  xabarnomasiga  ko‘ra  AQShda  20%,  Yevropaning  8 
ta  davlatida  19,8%,  Italiyada  25%  holatlarda  bemorlarning  klinik  holatiga  mos 
bo‘lmagan dori vositalari tayinlanganligi qayd etilgan. 
• 
Rossiyada  36%  bemorlarga  kerak  bo‘lmagan  dori  vositalari  2,5% 
bemorlarga mumkin bo‘lmagan dori vositalari tayinlanganligi va 31% bemorlarga 
zarur bo‘lgan dori vositalari tayinlanmaganligi qayd etilgan. 
• 
Turli  xil  davlatlarda  sog‘liqni  saqlash  uchun  ajratilgan  mablag‘ning  5%dan 
17%gacha  bo‘lgan  xajmi,  aynan  dori  vositalarining  nojo‘ya  ta'sirini  davolash 
uchun sarflanayotgani qayd etilgan. 
Hukumatimiz 
tomonidan 
sanoat 
farmasiyasini 
rivojlantirish 
masalasini 
mamlakatimiz 
ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotida 
ustuvor 
vazifalardan 
deb 
belgilangan.  Ushbu  yo‘nalishda  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi 
tomonidan  aholini  mahalliy  xom  ashyolar  asosida  bezarar,  sifatli  va  arzon  dori 
vositalari bilan ta'minlash borasida qator qarorlar qabul qilingan. 
 
Nazorat savollari 
1. Farmatsevtika faoliyati, kadrlar lavozim nomenklaturasi, shtatlari. 

---

2. Farmatsevt kadrlarga qo‘yiladigan zamonaviy talablar, kasb tavsifnomasi. 
3. Dorixona xonalari va jihozlariga qo‘yiladigan sanitar tartib qoidalari 
4. Dorixona xodimlari uchun sanitar-gigienik talablar