Педагогик компетентликнинг тузилиши ва мазмуни

 
 
Ўқитувчи томонидан ўзлаштириладиган педагогик техника 
негизида пантомимика ўзига хос ўрин тутади.
Одатда ўқитувчининг тўғри тутилган, чиройли қадди-қомати 
унинг шахс сифатида намоѐн бўлишини таъминлайди. Қолаверса, 
бу ҳолат унинг ўзига, шахсий имкониятларига бўлган ишончи 
юқорилиги, шахс сифатида ўзини қадрлай олиши, ўзига ўзи юқори 
баҳо беришини ҳам ифодалайди. Бошнинг қуйи эгилганлиги, 
қўлларнинг осилиб туриши ўқитувчининг ички заифлиги, ўзига 
ўзи ишончсизлигидан далолат беради. 
Узлуксиз талим тизимининг барча босқичларида таълим 
олувчиларга гавдани тўғри тутишни, эркин ҳаракатланишни, ҳар 
қандай вазиятда ҳам ўзини тута билишни, йиғинчоқликни ўргатиб 
бориш мақсадга мувофиқдир. Олий таълим муассасаларида 
талабаларда ушбу сифатларни ҳосил қилиш эса уларни касбий 
фаолиятга руҳий тайѐрлашнинг муҳим шартларидан бири 
ҳисобланади. 
Талабаларга, энг аввало, гавдани тўғри тутиб туриш 
ўргатилади. Бунда оѐқлар елка кенглигида (икки оѐқ оралиғи
12-15 смни ташкил этиши лозим), ўнг оѐқ бир оз олдинда туриши 
мақсадга мувофиқдир. Зеро, шундагина тана оғирлиги ҳар икки 
Пантомимика – гавда, қўл ва оѐқларнинг ҳаракати, у педагог 
томонидан баѐн этилаѐтган муайян фикрни алоҳида ажратиб 
кўрсатишга, маълум қиѐфа орқали гавлантиришга имкон беради
 
- қош-қовоқни уюб юрмаслик; 
-бошқаларнинг камчиликлари, нуқсонларини ошириб 
кўрсатмаслик; 
- ҳазил-мутойба мойил бўлиш; 
- хушмуомала бўлиш ва келажакка ишонч билан қараш
54

---

оѐққа бирдек тушиши билан бирга узоқ вақт (деярли 30-30, олий 
таълим муассасаларида эса 60-70 дақиқа) толиқмай туришни 
таъминлайди. Ўқитувчининг ҳаракатлари имкон қадар оддий ва 
эркин бўлиши лозим. Ўзини ўзи мажбурлаб, айрим камчиликларни 
йўқотиш мақсадида сунъий, зўрма-зўраки ҳаракатларни содир 
этишнинг ҳожати йўқ. 
Ҳаракатлар қанчалик самимий ва имкон қадар оддий бўлса, 
ўқувчиларда ўқитувчига бўлган ишонч, ҳурматни шунчалик 
оширади. Гавдани олдинга-орқага тебратмаслик, ҳадеб тана 
оғирлигини бир оѐқдан иккинчи оѐққа ўтказмаслик, стул 
суянчиғига ѐки кафедра (олий таълим муассасаларида маъруза 
ўқиш учун ажратилган жиҳоз)га бутунлай суяниб олмаслик, 
бошни ѐки қулоқни қашламаслик, бурунни артмаслик, кўзни 
ишқаламаслик, қўлда бирор буюмни айлантирмаслик ўқувчига 
қанчалик завқ берса, унда ўқитувчига нисбатан хайрихоҳликни 
уйғотса, уларнинг аксини содир этиш ўқувчининг ғашини 
келтиради. Дарс жараѐнида ўқитувчи, шунингдек, гавдаси 
ҳаракатининг босиқ, ортиқча ҳаракатлардан ҳоли бўлишига 
эътибор қаратиши, ортиқча силкиниш ва кескин ҳаракатларни 
содир этишдан ўзини тута олиши зарур. 
Педагогик жараѐнда ўқитувчи юз ифодаси (мимика) ва 
жестлар орқали ҳам талабаларга самарали таъсир кўрсатади. 
Инсоният қадим-қадимдан ўзаро муносабат ва мулоқотларни 
ташкил этишда турли жестлардан ўринли ва самарали фойдаланиб 
келган. Зеро, имо-ишоралар инсоннинг ҳиссиѐтлари, ички 
кечинмалари ва ижтимоий борлиққа бўлган муносабатини сўзсиз 
ифодалаш имкониятига эга. М: ўнг қўл чап кўкрак устига кафтлар 
ѐйилган ҳолда қўйилса, бу ҳолат “Сизга ҳурматим чексиз”, ўнг