Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o


TCP, IP va URL-manzil tushunchalari



Download 2,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/130
Sana28.07.2021
Hajmi2,13 Mb.
#131056
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   130
Bog'liq
Axborot tizimlari nazariy asoslari (T.Maxarov)

TCP, IP va URL-manzil tushunchalari 
Internet  xizmatidan  foydalanuvchilar  turli  operatsion  tizimlardan 
foydalanadilar (DOS, Windows, Macintosh, Unix, OS/2, Amiga va h.k.). Ular 
o„zaro  ma‟lumot  almashina  olishlari  uchun  Internet  tarmnog„ida 
umumiy  bo„lgan  TCP/IP  protokoli  qo„llaniladi.  Xabarlarni  jo„natish 
jarayoni  protokol  deb  nomlanadi.  TCP/IP  protokoli  XX  asrning  70-yillari 
boshida  yaratilgan.  Bu  protokol  AQSh  rahbariyati  tomonidan 
moliyalashtirilgan  va  turli  lokal  tarmoqlarni  va  kompyuterlarni  yagona 
tarmoqqa  birlashtirish  imkoniyatlarini  o„rganishga  yo„naltirilgan 
loyihaning bir qismi edi. Hech bir kompaniya TCP/IP portokoliga egalik 
qilish  huquqiga  ega  emas.  Internetga  ulangan  har  qanday  kompyuter 
boshqa  kompyuterlar  bilan  ma‟lumot  almashishi  uchun  bu  portokoldan 
foydalanishi mumkin. 
TCP  (Transmissin  Control  Protocol)  –  uzatishlarni  boshqarish 
protokoli,  paketlarni  ma‟lumotlarni  uzatish  nazoratchisi  bilan  IP 
yordamida jo„natishlarni ta‟minlaydi. 
IP  (Internet  Protocol)  –  tarmoqlararo  protokol,  ma‟lumotlarni  bir 
mashinadan 
ikkinchisiga 
qo„shimcha 
ishlovlarsiz 
jo„natishni 
ta‟minlaydi. 
Uzatishlarni boshqarish protokoli uzatilayotgan axborotni qismlarga 
ajratadi.  Har  bir  qism  barcha  ma‟lumotlar  olinganligini  tasdiqlash  va 
ularni to„g„ri tartibda joylashtirish uchun tartiblanadi. Bu tartib raqamini 
tarmoqda  jo„natish  uchun  protokolning,  kerakli  bo„lgan  ma‟lumotlar 
yozilgan, o„z «konverti» mavjud. Ma‟lumotlar qismlari TCP konvertiga, 
u o„z navbatida IP konvertiga joylanadi va tarmoq bo„yicha uzatiladi. 
Qabul  qiluvchi  tomonida  TCP  protokoli  dasturiy  ta‟minoti 
konvertlarni yig„adi, undan ma‟lumotlarni oladi va ularni to„g„ri tartibda 
joylashtiradi. Agar qandaydir konvert yo„q bo„lsa, dastur jo„natuvchidan 
uni yana bir bor yuborishni so„raydi. Barcha axborotlar kerakli tartibda 
jamlanganidan  so„ng  bu  ma‟lumotlar  TCP  xizmatidan  foydalanayotgan 
amaliy dasturga uzatiladi. 
Tarmoqlararo  protokol  (IP)  manzillash  uchun  ham  xizmat  qiladi. 
www.ziyouz.com kutubxonasi


 
111 
 
Internet manzillari ikki turda bo„lishi mumkin: sonli yoki domenli. Sonli 
manzil axborot xabar oldida keltiriladi, u tarmoqqa ma‟lumotlar paketini 
jo„natish  uchun  yetarli  ma‟lumot  beradi.  Internet-manzil  4  baytga 
bo„lingan  32  bitdan  (to„rtta  sondan)  tashkil  topgan  bo„lib,  ularning  har 
biri 256 dan oshmaydi. Sonlarni yozish davrida biri ikkinchisidan nuqta 
bilan ajratiladi. Masalan: 
195.1.158.29 
91.4.205.133 
IP-manzillar  tashkilotning  o„lchami  va  faoliyat  turi  bilan  bog„liq 
holda ajratiladi. Ularni A, B va C sinflarga bo„lish mumkin. 
A sinfi manzili – 0 dan 127 gacha bo‘lgan sonlar. 
A  sinfi  tarmog„i  tarmoq  manzili  uchun  7  bit  va  xost  (o„zak  yoki 
tarmoq  bo„g„ini)  manzili  uchun  24  bitga  ega.  Bu  har  birida  16  mln.dan 
ortiq xost bo„lgan 128 ta tarmoqni nomlash imkonini beradi. 
B sinfi manzili – 128 dan 191 gacha bo‘lgan sonlar. 
B sinf tarmog„ida tarmoq manzili uchun 14 bit va xost manzili uchun 
16  bit  ajratiladi.  Bu  har  birida  65.536  tagacha  xost  bo„lgan  16384  ta 
tarmoqni nomlash imkonini beradi. 
C sinfi manzili – 192 dan 223 gacha bo‘lgan sonlar. 
C sinf tarmog„ida tarmoq manzili uchun 21 bit va xost manzili uchun 
8  bit  ajratiladi.  Bu  har  birida  256  tagacha  xost  bo„lgan  2.097.152  ta 
tarmoqni nomlash imkonini beradi. 
Ko„pgina  tarmoqlar  B  va  C  sinflariga  tegishlidir.  Manzillarni 
berishni  InterNIC  (International  Network  Information  Center)  markazi 
amalga oshiradi. IP-manzil aniq kompyuterni ifodalaydi (nomlaydi). 
TCP/IP qanday ishlaydi? Bu protokollar oilasi ma‟lumotlarni uzatish 
uchun  mo„ljallangan  (fayllar,  xatlar,  hujjatlar  va  h.k.).  Bunda 
uzatilayotgan axborot kichik-kichik paketlarga bo„linadi va ko„rsatilgan 
manzil bo„yicha alohida jo„natiladi. Har bir paket axborot yoki faylning 
qandaydir  qismini  hamda  xizmatchi  axborotni  o„z  ichiga  oladi.  Bu 
xizmatchi  axborot  xususan  paketlar  sonini,  joriy  paket  tartibini  oladi. 
Xizmatchi  axborot  yordamida  kompyuter  xabar  yoki  faylni  kerakli 
tartibda tiklash imkoniyatiga ega. Agar qandaydir paket yo„lda yo„qolib 
qolsa, kompyuter jo„natuvchidan uning yangi nusxasini (uni olmagunga 
qadar) jo„natishni so„raydi. 
URL  (Universal  Resource  Locator)  manzil  –  bu  Internet  manzili 
bo„lib, aniq bir Web-sahifani yoki qandaydir manbani ifodalaydi. 
http://www.altavista.com/ 
– URLga misol bo„lishi mumkin. 
Internetda  ishlash  jarayonida  tez-tez  murojaat  qilinadigan  ixtiyoriy 
Web-sahifalarning URL manzillari ro„yxati hosil bo„ladi. Internet Explorer 
www.ziyouz.com kutubxonasi


 
112 
 
dasturida  ular  bilan  bog„lanish  yaratish  uchun  Избранное  (Tanlangan) 
papkasi  xizmat  qiladi.  U  Web-sahifalar  nishonlarini  saqlash  uchun 
mo„ljallangan.  Unga  nishon  qo„shish  uchun  Web-sahifa  doirasida 
sichqoncha  o„ng  tugmasi  bosiladi  va  ochilgan  kontekstli  menyuda 
Добавит в избранное (Tanlanganga qo‘shilsin) bo„limi tanlanadi. 

Download 2,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish