O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

8-mavzu. Turizm sohasida joylashtirish xizmatlari 
Reja: 
1.  Joylashtirish sanoati. Mehmonxona. Mehmonxona industriyasi.  
2.  Turizm sohasida joylashtirish vositalari va xizmatlari.  
3.  Mehmonxonalarning turlari va tasnifi. Yevropa tasniflash tizimi. Fransiya 
milliy  tasniflash  tizimi.  Hind  tasniflash  tizimi.  Germaniya  tasniflash 
tizimlari.  
 
 
8.1.Mehmonxona 
Joylashtirish  –  turizm  industriyasining  eng  muhim  bo‗g‗inlaridan  biri 
hisoblanadi.  Mehmonxona  xo‗jaligi  insoniyat    tarixidagi  har  qanday  ijtimoiy 
formatsiyaga xos bo‗lgan, mehmonni hurmat qilish, uni qabul qilib olish va xizmat 
ko‗rsatish  tantanalari  kabi  eng  qadimgi  an‘analaridan  kelib  chiqadi.  Shuni 
ta‘kidlash  kerakki,  mutlaqo  tranzit  turistlar  va  ekskursion  xizmat  ko‗rsatish 
hisobiga yashaydigan turistik markaz va joylar mavjud.  
Mehmondo‗stlik (mehmon qabul qilish) industriyasi - bu mintaqa yoki turistik 
markaz  xo‗jaligining    kuchli  tizimidir  va  turizm  iqtisodiyotining  muhim  tarkibiy 
qismidir.  Mehmon  qabul  qilish  industriyasini  guruhli  va  Yakka  joylashtirishning 
turli  xildagi  otellar,  mehmonxonalar,  motellar,  yoshlarning  xostel  va 
yotoqxonalari,  appartamentlar,  turistik  qishloqlar,  shuningdek,  turistlarni 
joylashtirishda ishtirok etuvchi xususiy sektor vositalari tashkil etadi. 
Mehmonlarni  ro‗yxatga  olish,  ularning  kelishi  va  ketishini  boshqarish, 
mehmonlarga  turli-tuman  xizmatlar  ko‗rsatish  mehmonxonaning  ma‘muriy 
qismida  amalga  oshiriladi.  Mijozlarga  xizmat  ko‗rsatishni  tashkil  etish  ishining 
murakkabligi  turli-tuman  ishlar  nomenklaturasining  kattaligida  bo‗lib,  bu  ularni 
bajarish  vaqtini  kelishishda  muayyan  qiyinchiliklar  tug‗diradi.  Mehmonlar  oqimi 
har xil: keluvchilar, ketuvchilar, yashovchilar.  
Mehmonxona  -  turizmning  asosiy  tarkibiy  qismlaridan  biri  va  turizmni 
rivojlantirishda  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Mehmonxona  uydan  talab  vositalari 
bilan  ajraladi.  Mehmonxonaning  turlari  juda  ko‘p  bo‘lib,  o'tgan  o'n  yilliklar 

---

108 
 
davomida sezilarli o'zgarishlar ro'y berdi. So'nggi yillarda ko‘proq noan'anaviy va 
norasmiy mehmonxona turlariga talab ko‘paydi.
19
 
Mehmonxona sohasida ko'p o'zgarishlar bo'lib o'tdi. Xususan joylashtirishning 
yangi  turlari,  asosan,  shaharlardan  tashqari  joylar,  kempinglar,  uy-vagonlari  va 
sayyohlik uylari juda mashhur bo'lib ketmoqda. Odatda, ko'p sonli sayyohlar oddiy 
joylarga  tashrif  buyuradilar,  chunki  birinchi  klass  mehmonxonalar  o‘zlarining 
ajoyib hizmat ko‘rsatishlari mavjuddir. Bugungi kunda, Shveytsariya, Gollandiya, 
Avstriya  va  Niderlandiya    yaxshi  milliy  oshxonasi,  qulaylik  va  tozalik  uchun 
obro‘ga sazovordir.  
Hozirgi  paytlarda,  odamlarning  dam  olishi  o'zgardi.  Ba‘zilari  o‘z  dam  olish 
vaqtlarini  oilasi  va  dostlari  bilan  o‘tkazayotgan  paytda,  qaysidir  turist  dunyo 
bo‘ylab  sayohat  uyushtiradi.  Shu sababli, butun dunyo bo'ylab  turizm  sanoati  o'z 
navbatida  misli  ko'rilmagan  darajada  o'sdi,  qaysiki  o‘z  navbatida  servis 
hizmatlarini  va  mehmonxona  faoliyatini  rivojlanishiga  olib  keldi.  Qulay 
mehmonxonalar  va  joylastirish  maskanlari  turistik  makonni  mashhur  bo‘lishida 
muhim rol o‘ynaydi.  
Agar  o‘z  uyidan  uzoqda  bo‘lgan  tuirst  biron  turistik  makonda  o‘zini    o‘z 
uyidagidek his qilsa, unda.u joyga yana keladi. Aksincha, agarda u yerda yetarlicha 
hizmat  ko‘rsatilmasa  yoki  turist  u  yerdagi  sharoitdan  qoniqmasa,  u  yerga  qaytib 
bormaydi.  Shu  tufayli  mehmonxonalar  turistlarga  maksimal  qulayliklar  bilan 
ta'minlashga  va  hizmat  ko‘rsatishga  harakat  qiladilar.  Yanada  qulay  hizmat 
ko‘rsatish muhimdir. 
Odamlarning  turli  iqtisodiy  kelib  chiqishiga  qarab.  Besh  yulduzli 
mehmonxonalar  badavlat  mehmonlarga  hizmat  qilayotgan  paytda,  kichik  va 
o'rtacha  qimmat  bo‘lmagan  mehmonxonalar  o'rta  sinf  sayohatchilar  ehtiyojlarini 
qondirish uchun mavjud.