2 1-§. Натрий вольфрамат эритмасини
аралашмалардан тозалаш
Натрий вольфрамат эритмаси таркибида кремний, ф ос
фор, м иш ьяк, молибден ва олтингугуртнинг натрийли
тузларидан иборат аралашмалар булиб, улар вольфрам кис-
лотасининг тозалигига таъсир килади. Ш унинг учун нат
рий вольфрамат эритмаси бу ионлардан тозаланиш и шарт.
а. Кремныйдан тозалаш.
Натрий вольфрамат эритмасини кремнийдан тозалаш
учун, аввал эритма НС1 кушиб нейтралланади. Нейтрал-
лаш жараёнида киздирилган вольфрамат эритмасига том -,
чилаб х^чорид кислотаси кушилади ва бу жараён эритма-
дан олинган аликвотни фенолфталеин индикатори ёрда
мида текшириб борилади. Эритма мухити pH = 8—9 булганда
натрий силикат тузи гидролизланади, яъни
N a
2S i0 3 + Н 20 = H2S i0 7 +2NaOH
Бу эритма киздирилса H ,S i0
3 чукмага тушади ва у су
зиб олиш оркали ажратиб олинади. Купинча нейтраллаш
учун НС1 урнига N H
4C1 ишлатилади, сувли эритмада гид-
ролизланиб НС1 ни х,осил килади, у эса NaO H ни нейт-
раллашга олиб келади, яъни:
www.ziyouz.com kutubxonasi
NaOH + HCl = NaCl + H 20
Бу эса \о с и л буладиган м у\итнинг узгариш ини камай-
тиради ва N H
4C1 куллаш фосфор ва мишьякдан тозалаш
жараёнини олиб боришни яхшилайди.
б. Мишьяк ва фосфордан тозалаш.
М и ш ьяк ва ф осф ор эритм алардан м агний ва арсе-
натлар \о л и д а чуктирилиш и мумкин. Ш унинг учун хам.
асосан кам эрувчан ам м о н и й -м агн ези д ли ф осф ат ва ар-
сенат тузларини \о си л килиш оркали тозалаш эн г яхш и
усул булиб хизм ат килади:
M g(N H
4) P 0 4 6 Н 20 ва
M g(N H
4)A s0 4 -6Н 20 тузларини 20°С да сувда эрувчанли
ги 0,053 ва 0,038 % ни ташкил килади ва агар эритмада
Mg2" ва N H
4 ионлари микдори купрок булса, бу тузлар-
нинг эрувчанлиги янада камаяди.Чуктириш реакцияси:
N a2H Р 0
4 + M gCl2 + N H 4OH = M g(N H 4 ) Р 0 4 + 2 NaCl + Н 20
N a
2HAs04 + MgCl2 + NH4OH = Mg(NH4)As04 + 2NaCl + H :0
Лекин \о си л булган M g(N H
4) P 0 4 ва M g(N H 4)A s0 4
тузлари сувли эритмада гидролизга учраши \ам д а сувда
яхши эрувчан тузларни \о си л килиш и мумкин:
M g(N H
4) P 0 4 + Н 20 = MgHPO + N H 4OH
Реакциядан куриниб турибдики, чуктириш ж араёнини
тул и к ам ал га ош и ри ш учун уни к у п р о к м и кд о р д аги
N H 4OH кушиш билан олиб бориш керак экан. Шу билан
бирга, чуктириш жараёни анча паст температурада олиб
борилиш ини такозо этади, \ам да M gCl2, N H
4C1 ва амми-
акни назарий жихатдан купрок микдорда иш латиш ни т а
лаб килади.
в. Молибдендан тозалаш.
Агарда натрий вольфрамат эритм асида молибден м и к
дори 0,3 г/л дан куп булса, унда тозалаш жараёни кам
булса вольфрам кислотаси \о си л килиш жараёнида ам ал
га оширилади.
Саноатда молибдендан тозалаш ж араёни, асосан м о
либден (III) сульфидини \оси л килиш га асосланган булиб,
бунинг учун эритмага Na,S кушилса м олибденнинг суль-
фотузлари хрсил булади ва эритмага хлорид кислота кушиб,
унинг мух^ити р Н = 2 ,5 —3 гача олиб борилса, эритмадаги
\ам м а молибден M oS
3 \олида чукмага тушади, яъни:
www.ziyouz.com kutubxonasi
22-расм. В о л ьф р ам ат н ат р и й н и к р ем н и й , ф о с ф о р , м и ш ь я к ва м о л и б
д ен и о н л а р и д а н т о зал аш схем аси .
N a
2M o 0 4 + 4N a,S + 4 Н 20 = N a,M oS 4 + 8NaOH
N a
2MoS4 + 2HC1 = MoS, + 2NaCl + H 2S
Бу жараён куйидагича амалга оширилади. Эритмага Na2S
куш илгандан сунг, Р Н=3 гача нейтралланади (кизил к о н
го индикатор когози ёрдамида назорат килиб турилади).
Эритмани 1—2 соат киздирилгандан сунг м олибденнинг
www.ziyouz.com kutubxonasi
жигарранг сульфотузлари чукмага тушади ва у бйлан
1 %
га як,ин вольфрам \а м чукмага тушади.
М олибден ионларидан тозалаш технологияси миш ьяк
ва фосфордан тозалангандан сунг бажарилади.
Натрий вольфрамат эритмасини *ар хил аралаш м алар
дан тозалаш нинг технологик схемаси
22-расмда берилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |