Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Kondensatorlar  ketma-ket ulanganda umumiy elektr sig‘imining
teskari miqdori har bir kondensator sig‘imining teskari miqdorlari
yig‘indisiga teng.
Ya’ni:
Kondensatorlarni ketma-ket ulashda bir-biriga
ulangan qoplamalari qarama-qarshi ishorali
bo‘lishi kerak (25-rasm).
Agar ketma-ket ulangan kondensatorlar 2 ta bo‘lsa,
u holda ularning umumiy sig‘imini (4) formuladan
quyidagi formulaga keltirish mumkin:
6-§. Kondensatorlar
23-rasm
b
a
+
C
3
+   . . .
1
(4)
1
C
C
1
=
+
1
C
2
1
24-rasm
C
1
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
−−−−−
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
+++++
C
2
C
3

---

18
Masala yechish namunasi
Slyuda dielektrikli uchta kondensator 26-rasmda tasvir-
langandek ulangan. Kondensatorlar qoplamalarining
yuzalari mos ravishda 100 sm
2
, 150 sm
2
 va 75 sm
2
,
qoplamalari orasidagi masofalar mos ravishda 0,5 mm,
1,0 mm va 0,25 mm bo‘lsa, kondensatorlarning umumiy
sig‘imini toping. Slyudaning dielektrik singdiruvchanligi
6 ga teng.
Berilgan:                 Formulasi:            Yechilishi:
S
1 
= 100 sm
2 
= 10
-2
  m
2
 
;
d
1
  = 0,5 mm =  5
⋅
10
-4 
m;
S
2 
= 150 sm
2 
=1,5
⋅
10
-2
  m
2
 
;
d
2
  = 1,0 mm = 10
-3 
m;
S
3 
= 75 sm
2 
= 7,5
⋅
10
-3
 m
2
 
;
d
3
 = 0,25 mm = 2,5
⋅
10
-4 
m;
ε
0 
= 8,85
⋅
10
-12
 C
2
/N
⋅
m
2
 
;
ε 
 
= 6.
Topish kerak:
C
1,2
 = C
1 
+ C
2
;
C
1,2
 = 1062 pF+796,5 pF=1859,5 pF;
      C  −  ?
                                   Javob: C  ≈  858 pF.
1. Kondensatorning vazifasi nimadan iborat?
2. Kondensatorning elektr sig‘imini qanday ifodalash mumkin?
3. Yassi kondensatorning sig‘imi o‘lchamlari orqali qanday ifodalanadi?
4. 21- va 22-rasmlarda tasvirlangan kondensatorlarning tuzilishini tushuntirib bering.
5. O‘zgaruvchan sig‘imli kondensatorning ishlash prinsiðini tushuntirib bering.
6. Kondensatorlar parallel ulanganda umumiy sig‘im qanday aniqlanadi? Ular qay
tarzda parallel ulanadi?
7. Kondensatorlar qanday qilib ketma-ket ulanadi?  Bu holda umumiy sig‘im qanday
topiladi?
1. Yuzalari 1 dm
2
 dan bo‘lgan yassi kondensator qoplamalari orasidagi masofa 1 sm
ga teng. Kondensatorning sig‘imini toping. Havo uchun ε 
 
= 1.
2. 1-masaladagi kondensator qoplamalari yuzasini 1 m
2
 ga yetkazib, qoplamalari
orasidagi masofani 1 mm qilib qo‘yilsa, sig‘im necha marta ortadi?
3. Sig‘imi 370 pF bo‘lgan yassi kondensator qoplamalarining yuzasi 300 sm
2
 ga teng.
Qoplamalar orasiga shisha plastina qo‘yilgan bo‘lsa, bunday sig‘imli kondensator
qoplamalari orasi qancha bo‘lishi kerak? Shisha uchun ε 
 
= 7.