ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

“Dünya  iqtisadiyyatı”  adlı  əsərindən  götürülmüş  ideyalarına
söykənir. C.Forrester həmin əsərində ətraf mühitin çirklənməsi,
təbii resursların tükənməsi, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə sürətli
demoqrafik artım kimi amillərin XXI əsrin əvvəllərində qaçılmaz
fəlakətlərə  gətirəcəyini  proqnozlaşdırırdı.  C.Forrester  və
D.Medouz “sıfır səviyyəli artım” nəzəriyyəsini irəli sürmüşdülər.
Bu nəzəriyyənin əsas ideyası ondan ibarətdir ki, müasir şəraitdə
həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün iqtisadiyyatın, əhalinin,
istehlakın  və  təbii  ehtiyatların  hədsiz  istifadəsinin  artımı
məhdudlaşdırılmalıdır.
Həyat keyfiyyəti anlayışının sosioloji cəhəti ondan ibarətdir
ki, bu anlayış ictimai həyatın bütün sferalarını  (iş şəraiti, sosial
müdafiə, hüquqi təhlükəsizlik, biliklərin əldə edilməsi imkanı
baxımından  seçim  müstəqilliyi,  uzun  ömür  və  sağlam  həyat
imkanları)  xarakterizə  edir.  Beləliklə,  həyat  keyfiyyətini
insanların müəyyən ictimai şəraitdə formalaşmış mənəvi, in-
tellektual, mədəni və estetik tələbatlarının ödənilmə səviyyəsi
kimi təqdim etmək olar. 
Həyat keyfiyyətinin fəlsəfi cəhəti mühüm mənəvi dəyərlərin
məcmusu kimi təsəvvür olunur və insanın öz həyatından razılığı
səviyyəsi ilə, onun həyat motivasiyası olan və həyatın mənası
kimi qəbul olunan yüksək ranqlı tələbatlarının necə ödənilməsi
ilə müəyyən olunur.
Qeyd olunanlarla yanaşı, həyat keyfiyyəti aşağıdakı tələbat -
ların  da  ödənilməsini  nəzərdə  tutur:  əməyin  məzmunluğu  və
yaradıcılığı, iş və məişət şəraitinin keyfiyyəti, nəqliyyat sistem-
inin  və  sosial  xidmətlər  sisteminin  keyfiyyəti,  azadlığın  və
demokratiyanın mövcudluğu, sosial səmərəlilik, estetik zövq,
idman maraqları və s.  
Məhz “həyat keyfiyyəti” gələcək cəmiyyətin həyat qabiliy -
yətliliyinin, sivilizasiyanın növbəti inkişaf mərhələsində insan -
lar arası münasibətlərdə pulun deyil, sosial və mədəni dəyərlərin
harmoniyasının əsas rola malik olmasının göstəricisi kimi qəbul
olunur. Amerikalı filosof Daniel Bell (1919-2011) postindustrial
cəmiyyət konsepsiyasında göstərirdi ki, həyat səviyyəsi indus-
trial cəmiyyətdə nemətlərin miqdarı ilə müəyyən olunurdusa,
postindustrial  cəmiyyətlərdə  xidmətlər  və  rahatlığın  təmin
101