Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики

pus»  lotincha  «tana»  degan  ma’noni  anglatadi)  -   bu  elektron  holda  saqla- 
nadigan m a ’lum  til birliklari b o ‘lib,  u lar tilsh u n o slar uchun turli xil  m uam - 
m olarni  hal  etish  uchun  ta tb iq   etishda  va  tu rli  y o 'n alish d ag i  ta d q iq o tla r 
uchun  zaru riy atg a  q arab   turli  sh ak llard a  tuziladi.  Bular  fonem a,  grafem a, 
m o rfem alard an   to rtib   u n d an   k a tta ro q   birliklar -  leksem a,  gap  va m atn lar- 
d a n   (b ad iiy   yoki  ilm iy  a sa r,  g azeta  v a  ju r n a l  m a tn la ri)  tash k il  to p ish i 
m um kin.  U larning qay  tarzd a  saqlanishiga  q a ra b   m axsus  d astu rla r  y o rd a ­
m ida h a r bir kerakli so ‘z yoki so ‘z birikm asi uchun d arh o l uning q o ila n is h i 
b o ‘yicha  m isollar  topilishi,  im lo  b o ‘yicha  v arian tlari,  sinonim ik  q ato rlari 
topilishi  m um kin.  M a tn la r  k o rp u sig a  oid  ilmiy  ta d q iq o tla r  salm o g ‘ining 
k o 'p a y ish i  n atijasid a  tilsh u n o slik d a  korpus  lingvistikasi  y o ‘nalishi  shakl- 
la n d i.72
K o m p y u terd a  yaratilgan  birinchi  m a tn la r  korpusi  Braun  korpusi  (Б К , 
inglizcha  Brown  Corpus,  BC)  hisoblanadi,  u  1961-yilda  B raun  universiteti- 
da  y aratilgan,  h ar  biri  2000  so 'zli  500 ta   m a tn   fragm entini  o ‘z ichiga  oladi. 
1970-yillarda  1  m ln  so ‘zni  o ‘z  ichiga  olgan  m a tn la r  k orpusi  aso sid a  rus 
tilining chastotali  lu g 'ati yaratildi.  1980-yillarda  Shvetsiyaning  U psala  uni- 
versitetida ham  rus tilida m atn lar korpusi yaratildi.  K eyinchalik k o m p y u ter 
leksikografiyasining  rivojlanishi  natijasida  k a tta   hajm li  m atn lar  korpusiga 
ehtiyoj  tu g ‘ildi.  Y a ’ni  1  m ln  ta  so ‘z  elektron  lu g ‘a tla r  bazasi  uchun  yetarli 
emas.  Shu asosda yirik hajm li m a tn la r ko rp u si y aratila boshlandi.  K o 'p g in a
72 
Баранов  A.H.  Введение  в  прикладную  лингвистику.  -   М.:  Эдиториал 
УРСС,  2001.  -С .6 1 .

---

Kompyuter  lingvistikasi asoslari
87
m am la k a tla rd a   X X   asrning  80-yillaridan  boshlab  bunday  k o rp u sla r  tuzila 
boshlandi.  U lar  turli  m aqsad  va  vazifalarga  xizm at  qiladi.  Buyuk  Britani- 
y ad a  Ingliz  tili  Banki  (Bank  o f  English)  ham da  Britaniya  M illiy  Korpusi