Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики


Kontekstga  bog‘Iiq  bo‘)magan  grammatika



Download 53,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/163
Sana26.07.2021
Hajmi53,48 Mb.
#128715
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   163
Bog'liq
Kompyuter lingvistikasi. A.Rahimov

Kontekstga  bog‘Iiq  bo‘)magan  grammatika 
(Context-free  grammar)  -   matn- 
dan  xoli  bo 'lg an   gram m atika,  chunki  undagi  qoidalar  universal  hisoblanib, 
m a’lum  matnga  tayanib  tahlil  etishga  asoslanmaydi,  balki  u  avvaldan  empirik 
tarzda belgilab olinadi.  Hozirda ushbu grammatika sun’iy programmalash tillari- 
ga  (Pascal,  C++,  Delphi,  HTML)  faol  tatbiq  etilgan,  shuningdek,  tabiiy  tillarni 
form allashtirish  jarayonida  ham  gram m atikani  bayon  qilishning  eng  optimal 
usuli  hisoblanadi.
Lemmatizatsiya 
-  so'zning dastlabki,  boshlang‘ich  formasini  (lug'atdagi  shak- 
lini -  lemmasini) tashkillashtirish texnikasi bo'lib, bu jarayon o'sha so'zning boshqa 
so'z-shakllaridan  kelib  chiqqan  holda  amalga  oshiriladi.  Lemmatizatsiya  m or­
fologik  tahlil  metodi  tarkibiga  kiradi,  u  ikki  bosqichni  o'z  ichiga  oladi:  1)  dekla­
rativ  bosqich  -   bunda  muayyan  so'zning  mumkin  bo'lgan  barcha  shakllari  (so'z- 
shakllar) belgilanadi; 2) protsedura bosqichi -  bunda so'z asos va qo'shimchalarga, 
ya’ni leksemalarga yoki morfemalarga bo'linadi. Lemmatizatsiya so'zlarning gram­
matik  valentligi,  qaysi  affikslar  bilan  birika  olish  imkoniyatini  ham  belgilab  bera­
di.  Masalan,  o'zbek  tilida  so'zlarning  lug'atdagi  shakli  -  lemmasi  quyidagicha:
-   ot  so'z  turkumi  uchun  -   bosh  kelishik,  birlik  shakli;
--  fe’l  so'z  turkumi  uchun  -   harakat  nomi  shakli;
-   sifat  so'z  turkumi  uchun  -   oddiy  daraja  shakli
Daftarlarni,  daftarlarga,  daftarlarning,  daftarlardan,  daftarlarda  !  daftar
Yugurdi,  yugurgan,  yuguryapti,  yugurmoqchi  !  yugurmoq
Ko'kimtir,  ko'kish,  ko'kroq  !  ko'k

Download 53,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish