tuzilishi haqidagi tasavvurlarni shakllantirishga m o ‘ljallangan ja ra y o n d ir.
U la r d a n sam arali foydalanish quyidagi sharoitlarga b o g 'liq ;
- m odel obyektning xususiyatlarini aks ettiruvchi b o l i s h i kerak;
- m a ’l u m yoshdagi bolaning id ro k qilishi ucluin m o s b o 'Iish i kerak;
- bilim, k o ‘nikm a va malakalarni egallash jaray o n in i ycngillashtirishi
zarur.
M o d e lla rd a n foydalanish m a 'l u m darajad a aqliy o p c r a ts iy a la m i h a m
s h a k l l a n t i r i s h g a x i z m a t q ila d i ( a n a l i z , s i n t e z , m a v h u m l a s h t i r i s h ,
u m u m ia sh tirish , taqqoslash).
K o ‘rgazmali m eto d lar —bu bilim , k o ‘nik m a va m alakalarni egallashda
k o ‘r g a z m a ! i q u r o l l a r va t e x n i k v o s i t a i a r y o r d a m i d a b c r i l a d i g a n
m a ’lum otlardir.
K o ‘rg a z m a la rd a n foydalanish n u tq iy m aterialni eg allash n i yengil-
lashtiradi, nutq iy k o ‘nik nia va m a la k a la rn i rivojlantirish u c h u n xizm at
qiladi. Sezgi obrazlariga tayanish, n u tq iy k o ‘nikm a va m a la k a la rn i an iq ,
tu sh u n arli qilib o ‘z!ashtirishni t a ’m in lay d i, h a m d a Io g o p c d ik ish n in g
sa ma rado rligini osh ¡ rad ¡.
K o ‘rgazmali metodlarga kuzatish, rasm lam i ko'rish, m a k e tla r, diafilm,
k i n o f i l m l a r n i k o ‘rish , m a g n i t o f o n l a r n i e s h i t i s h , h a m d a t o p s h i r i q
n a m u n a sin i, harakat usulini ko‘rsatish kabilar qiradi.
Kuzatish - rasm, artikulatsiya profili, m aker, artikulatsiya tovushlari,
m a sh q la m i qoMlash va k o ‘rsatish b ilan b o g l i q .
A y tib o ‘tilg a n q o l l a n m a l a r d a n fo y d a la n is h , b o l a l a r t a s a v v u rin i
k e n g a y t i r i s h , bilish fao liy atin i r i v o jla n tir is h va I o g o p c d i k is h n in g
sam aradorligini oshirish imkonini beradi.
K o ‘rgazmali vositaiar quyidagi talablarga jav o b bcrishi kerak:
1) h a m m a g a yaxshi k o ‘rinishi;
2) b o la n in g in dividual-ruhiy va yosh xususiyatlarini h iso b g a olib
tanlanishi;
3) koireksiyalash davridagi m a 'lu m bosqich vazifalariga m o s logopedik
ishlnrni tnnlash;
4) aniq va tushunarli nutq bilan izohlanishi.
K o ‘rg azm alard an foydalanish m a ’lu m m aqsadga q a ra tilg a n b o l i s h i
rnum kin: s e n so r sohadagi k a m ch ilik larn i korreksiyalash ( r a n g , shakl,
kattaliklar va h.k. haqidagi ta s a w u r la r ) , fo n em atik idrokni rivojlantirish
(rasmlarda m a ’lu m b irto v u sh ishtirok etgan s o ‘zni to p ish ), to v u sh analizi
va sintezini rivojlantirish (sujetli ra s m la rd a n n o m id a 5 t a to v u s h ishtirok
etgan rasm ni to pish), tovushning t o ‘g ‘ri talaffuzini m u s ta h k a m la s h , lug‘at
boyligi, n u tq n in g g ram m atik tuzilishi, b o g ‘!angan n u tq u s tid a ishlash
(sujetli ra s m la r asosida hikoya tuzish).
M a g n i t o f o n , p la s tin k a d a g i o v o z l a r n i t a k r o r l a s h l o g o p e d b i l a n
birgalikda suhbat bilan olib boriladi. Bolalarning nutqi yozilgan m ag n ito fo n
l e n t a l a r i t a h l i l q i lis h , n u q s o n l a r n i a j r a t i b o l i s h , k o r r e k s i o n ish
b o s q i c h l a r i d a g i n u tq n i s o lis h tir is h u c h u n xizm at q ila d i va ishning
sa m a ra d o rlig in i oshiradi.
D ia fllm , kinofilm lardan to v u sh la m i nutqda m u sta h k a m la sh , hikoya,
s u h b a t q i l i s h j a r a y o n i d a h a m d a b o g M a n g a n va t u s h u n a r l i n u t q
k o ' n i k m a l a r i n i r i v o j l a n t i r i s h d a , d u d u q l a n i s h n i b a r t a r a f c t i s h d a
foydalaniladi.
L o g o p e d ik ishda og‘zaki m e to d la rd a n bolaning yosh xususiyatlari,
n u tq iy n u q s o n tuzilishi, korreksion t a ’sirning maqsadi, vazifasi, bosqichini
hisobga o lg an h o ld a foydalaniladi.
M a k ta b g a c h a yoshdagi b o la la r bilan olib boriladigan ishda og'zaki
m e to d la r , anialiy va k o ‘rgazm ali m eto d lar bilan birgalikda olib boriladi.
M a k t a b yoshidagi bolalar b ilan ishlashda asosan o g ‘zaki metodlarga
ta y a n ila d i. Misol u c h u n , d u d u q la n ish n i b artaraf etish d a o 'q ilg an kitob,
m a ’ru z a , yod olingan s h e ’r, o ‘qiganini hikoya qilish, shaxsiy tajribalarini
gap irib berish xususida s u h b a tla r o ‘tkaziladi.
O g 'z a k i m eto d larn in g asosiy shakllari bu - hikoya, suhbat va o'qish.
H ik o y a - bu t a ’lim ning sh u n d a y shakliki, b u n d a h a r q a n d a y bayon
t a ’riflovchi xarakterga ega b o 'la d i. U ndan bolalarda biron voqea, hodisa
h a q id a ta s a w u rla rn i hosil qilish, nam unali nutqni eshittirish, bolalarni
keyingi mustaqil ishlarga tayyorlash, !ug‘atni boyitish, n u tq n in g g ra m m a tik
shakllarini m ustah k am lash m a q sa d id a foydalaniladi.
H ik o y a bolaning tafakkuri, tasaw u rlari, sezgilarga t a ’sir qiladi, nutqiy
m u l o q o tg a kirishish, fikr alniashishga undaydi.
D id a k tik vazifalarning xususiyatlariga qarab tayyorlov, xulosalovchi,
u m u m la s h tiru v c h i suh b atlar qoMlaniladi. Tayyorgarlik suhbati jarayonida
lo g o p e d ik bolalarning bilim larini aniqlaydi, yangi m avzuni o'zlashtirish
u c h u n k o 'r s a tm a beradi. M isol u ch u n ,
Do'stlaringiz bilan baham: 
