Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

НАФАС ОЛИШ ТИЗИМИ КАСАЛЛИКЛАРИ 
 
Нафас олиш органлари касалликларига ўткир ринит, фарингит, 
ларингит, бронхит, пневмония (зотилжам), бронхиал астма каби 
касалликлар киради. 
ЎТКИР РИНИТ 
 
Ўткир ринит - бурун шиллиқ пардасининг яллиғланиши 
бўлиб, баъзан яллиғланиш процесси бурун-халқумга, ҳиқилдоқ 
халқумларга ҳам тарқалган бўлади. Касаллик кайфиятнинг бироз 
бузилиши, эт увишиши, дармонсизлик, ҳароратнинг субфебрил 
бўлишидан, 
аксириш, 
бурун-ютқунда 
қуруқлик 
сезишдан 
бошланади. 1-3 кундан кейин бурун бўшлиғининг шиллиқ пардаси 
нам тортиб кўп миқдорда сероз-суюқлиқ секрет ажралади. 
Бурундан 
нафас 
олиш 
бирданига 
оғирлашади. 
Одам 
дармонсизланиб, бутун аъзои-бадани қақшаб оғрийди. Беморни 
ётқизиб оёқларига иссиқ ванналар қилиш зарур. Томирларни 
торайтирувчи дори воситалари тайинланади. 
 
ЎТКИР ФАРИНГИТ 
 
Ўткир 
фарингит-ютқин 
шиллиқ 
пардасининг 
ўткир 
яллиғланиши. Кўп ҳолларда ўткир бурун касалликлари билан давом 
этади. Фарингитнинг пайдо бўлишида бурун ва бурун олди 
бўшлиқлари касалликлари, касб-корга оид зарарлар, ичкилик ичиш, 
тамаки чекиш, жуда иссиқ ва аччиқ овқат ейиш сабаб бўлади. Бунда 
ҳолсизланиш, томоққа, қулоққа бериладиган санчиқсимон оғриқ 
туриши кузатилади. Ўткир фарингит одатда маҳаллий даволанади. 
Илиқ ишқорли ингалациялар, бурунга мой томчилари тайинланади. 

---

69 
ЎТКИР ЛАРИНГИТ 
 
Ўткир ларингит - ҳиқилдоқ шиллиқ пардасининг энг кўп 
тарқалган касалликларидан бири ҳисобланади. Алоҳида касаллик 
сифатида ўткир ларингит товушнинг ўта таранглашуви оқибатида 
юзага келиши мумкин. Кўпчилик ҳолларда у ўткир респиратор 
касалликлар, грипп билан кечади. Беморнинг товуши ўзгариб 
дағаллашади, томоқ ачишади, одам йўталади. Товуш бўғилиб 
чиқмай қолади. Эҳтиёт чораларини кўриш яъни қаттиқ 
гаплашмаслик зарур. Бордию, беморнинг касб-кори кўп гапириш 
билан боғлиқ бўлса, товуш функцияси тамомила тикланмагунга 
қадар, бемор ишдан озод қилинади. Даволашда овқатланиш режими 
муҳим ўрин тутади. Бунда совуқ, жуда ҳам иссиқ, аччиқ овқат 
ейиш ман қилинади. Ҳиқилдоқнинг шиллиқ пардаси илиқ сув, 
илитилган минерал сув, бўйинга иситувчи компресс қўйиш йўли 
билан иситилади. Оёқларга иссиқ ванналар қилиш, буғли 
инголяция беморнинг аҳволини енгиллаштиради.