Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Pul islohotlarining turlari 
 

---

 
185 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
Mavzuni chuqur o‘rganish uchun topshiriqlar: 
 
Asosiy tayanch tushunchalar 
1. Pul tizimi  
2. Pul muomalasi 
3. Pul bozori 
4. Pulga talab 
5. Bitimlar uchun pulga talab-
(jamg‘armani pul shaklida saq-
lashning transaksion maqsadi) 
 
6. Pulga jamg‘arma, moliyaviy  
aktivlar sifatida talab 
7. Pul miqdori 
8. Pul muomalasi qonuni 
9. Inflatsiya 
10. Pulning aylanish tezligi 
 
 
 
Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang: 
 
a)  Moliya  bozorining  tarkibiy  qismi  bo‘lib,  pulga  talab  va  taklif 
asosida umumiy foiz darajasi, zarur va taklif etilayotgan pulning muvo-
zanatli hajmini belgilovchi bozor; 
b) muomalaga chiqarilgan pul miqdori; 
v)  mazkur  mamlakatning  pul  muomalasini  qonuniy  asosda  tashkil 
etish tartibi, usullari, ularga xizmat qiluvchi muassasalar; 
 
 
Devalvatsiya 
 
Bunda  eksportni  rag‘batlantirish,  importni 
cheklash  va  to‘lov  muvozanatini  yax-
shilash  maqsadida  nisbiy  valuta  kursi 
rasmiy ravishda pasaytiriladi. 
Masalan, 1986-yil AQSHda dollarning 
Yaponiya ieniga nisbatan kursi 2 barobar 
pasaytirilgan 
Denominatsiya 
 
Bunda  eski  pul  birliklari  ma’lum  bir 
nisbatda 
yangi 
pul 
birliklari 
bilan 
almashtiriladi.  Denominatsiya  1961-yil 
sobiq  ittifoqda  (10:1  nisbatda),  1994-yil 
O‘zbekistonda  (so‘m-kuponga  1000:1 
nisbatda)  va  1998-yil  Rossiyada  (1000:1 
nisbatda) qo‘llanilgan. 
 

---

 
186 
g)  kishilarning  jamg‘arma  (moliyaviy  aktivlarning  pul  shaklidagi 
hajmi)  sifatida  saqlash  uchun  zarur  pul  miqdori,  foiz  stavkasiga  teskari 
mutanosib o‘zgaradi; 
d)  xo‘jalik  aylanmasida  pulning  doimo  harakatda  bo‘lib,  o‘z  funk-
siyalarini to‘laqonli bajarishi; 
e) firma, korxona, uy xo‘jaligining muomala, ya’ni oldi-sotdi bitim-
lari va zaxirada saqlayotgan pul mablag‘lari miqdori; 
yo)  muayyan  davrda  muomala  uchun  zarur  bo‘lgan  pul  miqdori 
bilan  yaratilgan  YaMM  yoki  barcha  sotiladigan  tovarlar  va  xizmatlar 
narxining  jami  summasiga  to‘g‘ri,  pul  aylanishi  tezligiga  teskari 
mutanosib bog‘lanish; 
j)  muomalada  pul  taklifining  talabga  nisbatan  haddan  tashqari 
ko‘payib  kelishi  oqibatida,  pulning  xarid  quvvatini  pasayishi,  pulning 
obro‘sizlanishi. U narx indeksining ko‘tarilishida ifodalanadi; 
z)  muomala  vositasi  sifatida  ishlatish  uchun  zarur  pul  miqdori, 
nominal YaMM hajmiga to‘g‘ri mutanosib; 
i) yil davomida pul birligining tovar va xizmatlarni sotib olish uchun 
necha marta ishlatilishini ifodalovchi ko‘rsatkich.