Texnologiyasi instituti

O`zbekistonda tikuvchilik sanoatining kelib chiqishi haqida ma`lumot 
Ilgarilari  kiyim  yakka  tartibda,  xonaki  tartibda  tikilar  edi.  Asta  sekin  kiyim  tikish 
markazlashib, atelelarda, fabrikalarda tikiladigan bo`lib, tikuvchilik sanoati vujudga keldi. 
 
O`zbekistonda  1918-1919  yillarda  600-700  ishchidan  iborat  "Qizil  tong"  tikuvchilik  korxonasi 
tashkil  etildi.  1922  yillarda,  grajdan  urushining  tugashi  bilan  ishchi  kuchi  va  xom-ashyoning 
bo`lmaganligi sababli bu korxona yopildi. 
 
1923  yillarda  ilgarigi  tikuvchilik  korxonalari  asosida  hunarmandchilik  kooperativi    "Rab-
koop № 9"  tashkil etildi. Bu O`zbekistonda tikuvchilik sanoatining tashkil etilishining boshlanishi 
edi. Bunda ish qurollari asosan qo`l ignasi, ko`mir bilan isitiladigan dazmol, kichik unumli qo`l va 
oyoq bilan ishlaydigan tikuv mashinalaridan iborat edi.  
 
1924  yilda  "Qizil  tong"  tikuvchilik  korxonasi  qayta  ishga  tushirildi.  Ulug`  Vatan  urushi-
gacha  bo`lgan  besh  yilliklar  davrida:  1930  yilda  Buxoro,  Samarqand,  Toshkent;  1937  yilda  Ur-
ganch; 1932  yilda Qo`qand va Andijonda  yangi korxonalar qurilib, eskilari rekonstruksiya qilindi. 
O`zbekiston  yirik tikuvchilik sanoati bor Respublikaga aylandi. 
 
Ulug` Vatan urushi  yillarida mamlakatimizning  Ukraina,  Belorussiya va  boshqa joylaridan  
tikuvchilik  ustaxonalari  O`zbekiston,  qozog`istonga  ko`chirildi.  O`zbekistonda  yana  Chirchiq 
qarshi, Namanganda tikuvchilik korxonalari qurildi. hamma tikuvchilik korxonalarida majburiy rav-

---

 
6 
ishda qo`llash uchun kiyim tikishning tipaviy texnologik  konstruksiyasi ishlab chiqildi. 50 yillarga 
borib, eskirib  ketgan asosiy uskunalarning 25-30  % i  yangilandi,  maxsus  mashinalar, presslar ish-
latila  boshlandi.  Buxoro,  Toshkent,  Andijon,  Qo`qand  korxonalarini  konveyerlashtirish  natijasida 
unumdorlik 12-15 % ga oshdi. 
 
Keyingi  paytlarda  tikuvchilik  sanoatining  samaradorligini  oshirish  maqsadida  bir  necha 
mayda  korxonalarni  birlashtirib,  ishlab-chiqarishi  birlashmalari  tashkil  qilindi.  (Masalan  "Qizil 
tong",  "Yo’lduz"  Toshkentda,  "Sanam"  qarshida,  "8-mart"  Samarqandda,  "B.Amonova",  "Nigora" 
Buxoroda va h.k.). 
 
Tikuvchilik  sanoati  boshqa  sohalar  bilan  chambarchas  bog`liq.  Masalan:  to`qimachilik,  xi-
miyaviy, mashinasozlik, mo`ynachilik va h.k. 
 
Bu sohalar tikuvchilik sanoatig`a gazlama, turli xil ximiyaviy materiallar, asbob-uskunalar, 
mo`yna  va  furnitura  yetkazib  beradi.  Xalq  xo`jaligini  ximiyalashtirish  texnikaviy  rivojlanishning 
asosiy  yo`nalishidir.  Uning  xalq  iste`moli  uchun  chiroyli,  chidamli,  qulay  va  arzon  kiyim  ishlab 
chiqarishda ahamiyati juda katta. Tikuvchilik korxonalari sintetik tolali gazlamalar, sun`iy mo`yna, 
porolon, flizelin, proklamelin, dublirin, sun`iy charm, sintetik yelimlar, ip, tugmalar oladi.  
 
Sanoat  robotlarini  tikuvchilik  sanoatida  qo`llashdan  birdan-bir  maqsad  shuki  mehnat  ja-
rayonini  yaxshilash  va  kishi  sog`ligi  uchun  zararli  va  og`ir  jismoniy  ishlarni  bajarishni  yеngil-
lashtiridir.  
 
Hozirgi  "Bozor  iqtisodiyoti"  sharoitida  (raqobat  davrida)  asosiy  e`tiborni  ishlab  chiqari-
ladigan mahsulotning sifatiga qaratish kerak. Buning uchun eskirgan jihozlarni yangilatish, model-
larni o`zgartirish, yangi materiallarni ishlatish, malakali kadrlarni tayyorlash kerak.