Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

2. Davlat boshqaruvi va uning tamoyillari. 

   

„Ma'muriy  huquq”  -  rahbarlik,  boshqaruv  ma'nosini  anglatuvchi  lotincha 

„administresio ”so'zi bilan bog’liq tushuncha bo'lib, har qanday davlatning mustaqil 

tarmog’idir.  Ma'muriy  huquqning  predmetini  davlat  boshqaruvini  tashkil  etish  va 

amalga    oshirishi  jarayonida  vujudga  keladigan  ijtimoiy  munosabatlar  yig’indisi 

tashkil etadi. Ma'muriy huquqning predmetini aniqlash uchun „boshqarish” „davlat 

boshqaruvi” tushunchalari ustida to'xtalish zarur. 

   

Boshqarish  yagona  tizim  sifatida  ikki  asosiy  element  subyekt  (boshqaruvchi 

eliment)  bilan  obyekt  (boshqaruvchi  element  )  o'rtasidagi  munosabatlarni 

anglatib,bunda  subyektning  obyekt  faoliyatini  muayyan  maqsadga  yo'naltirishga  

qaratilgan  ta'siri  tushiniladi.  Davlat  boshqaruvi  ijtimoiy  boshqarishning  bir  turi,  

davlat  faoliyatining  muhim  yo'nalishi  bo'lib  qonun  chiqarish,  sudlov  va  boshqa 

faoliyatidan,  shuningdek  jamoat  birlashmalari  va  nodavlat  tuzilmalar  (mehnat 

jamoalari, tijorat tuzilmalari)ning boshqaruv faoliyatidan farq  qiladi . 

    

Davlat boshqaruvining asosiy belgilari qo'yidagilardan iborat: 

1. 

    Davlat  boshqaruvi  yagona  davlat  hokimyatini  amalga  oshirish  bo'yicha 

funksional va vakolatli xususiyatga ega bo'lgan aniq faoliyat turi: 

2.  Davlat boshqaruvi - ijro etish - farmoyish berishi xarakteriga ega faoliyat. Uning 

asosiy yo'nalishi bo'lib ijro etish, ya'ni qonunlar va qonun osti normativ xujjatlarini 

hayotga  tadbiq  qilish  hisoblanadi.  Bu  maqsadlarga  hokimyat  vakolatlaridan 

foydalanish orqali erishiladi. 

3.  Davlat boshqaruvi – xo'jalik, ijtimoiy – madaniy va ma'muriy-siyosiy ko'rinishga 

kundalik  va  bevosita  rahbarlik  qilish  jarayonida  amalga  oshiriladigan  ijroiya 

faoliyat. 

4.  Davlat  boshqaruvi  -  qonun  asosida  va  uni  ijrosini  ta'minlash  bo'yicha  amalga 

oshiriladigan  faoliyat  bo'lib,  qonun  chiqarish  faoliyatiga  nisbatan  ikkilamchi 

xarakterga  ega.  Demak  davlat  boshqaruvi  -  davlat  organlarining  qonunlari  asosida 

va  ularning  ijrosini  ta'minlashga    qaratilgan  va  davlatning  funksiyalarini    amalga 

oshirishdan iborat ijro etish-farmoyish berish bo'yicha faoliyati tushuniladi. 

 

O'zbekistonda  ma'muriy  islohatlarni,    davlat  boshqaruvini  yanada 

takomillashtirishda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003 yildagi chiqargan 

---

 

55 

„Respublika  davlat  boshqaruv  organlari  tizimini  takomillashtirish  to'g’risida”va 

„Xo'jalik  boshqaruv  organlari  tizimini  takomillashtirish  to'g’risida”gi  farmonlari 

muhim ahamiyatga ega. 

O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  09.12.2003  y.  n  pf-3358  «Respublika 

davlat  boshqaruvi  organlari  tizimini  takomillashtirish  to'g’risida»  farmoning 

mazmuni. Jamiyat hayotining barcha tomonlarini erkinlashtirish va isloh qilishning 

hozirgi  bosqichi  talablariga  muvofiq  iqtisodiyotni  boshqarish  tizimini  yanada 

takomillashtirish, davlat tuzilmalarining  hokimiyat  vakolatlarini qisqartirish, davlat 

va  xo'jalik  boshqaruvi  vazifalarini  aniq  chegaralab  qo'yish,  shuningdek  respublika 

davlat boshqaruvi organlari faoliyati samaradorligini oshirish maqsadida: 

1.  Vazirliklar,  davlat  qo'mitalari,  qo'mitalar,  agentliklar,  shuningdek  ular 

huzurida  va  O'zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  huzurida  tashkil 

etiladigan  davlat  boshqaruvi  tuzilmalari  respublika  davlat  boshqaruvi  organlari 

jumlasiga kiradi.