Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

 

 

 

III.HUQUQ SOHALARINI O'RGANUVCHI BOSHQA FANLARDAN  

O'QUV KURSINING  FARQI MANBALARI. 

     Huquq tizimi ma'lum tarmoqlarga bo'linadi. Huquqning ushbu tarmoqlari bir-

---

 

150

biridan  xuquqiy  tartibga  solish  predmet  iva  metodi  bilan  farqlanadi. 

Konstitutsiyaviy 

huquq 

tarmog’ining 

predmeti-O'zbekiston 

Respublikasi 

Konstitutsiyaviy  asosiy  prinsiplari  ,  inson  va  fuqarolarning  asosiy  huquqlari 

yerkinliklari  va  burchlarini,  jamiyat  bilan  shaxs    o'rtasidagi  aloqalarni  ,davlat 

tuzilishi va ma'muriy-hududiy bo'laklarni tashkil qilishni, ularning huquqiy holatini, 

davlat  hokimiyati organlarining tizimi,vakolati  va  ish  faoliyati belgilovchi  huquqiy 

normalar hamda ularning ijtimoiy munosabatlarini  tartibga solishdan kelib chiqqan 

huquqiy munosabatlar yig’indisidan iborat. 

   Shuni  takidlash  kerakki,  konstitutsiyaviy  huquq  predmetiga    konstitutsiyaviy  

huquq normalarigina yemas,balki shu huquqiy normalarning amalga oshirilishi,ya'ni 

ularning  muayyan  ijtimoiy  munosabatni  tartibga solishi  natijasida kelib chiqadigan 

huquqiy munosabatlar ham kiradi. 

    Konstitutsiyaviy  huquq  predmetini  ta'riflashda  yuridik  adabiyotda  boshqa 

fikrlar  ham  bo'lgan.M:  Leningrad  Unevirsitetining  yurist  olimlari  konstitutsiyaviy 

huquq  predmetiga    «Davlatning  amaldagi  konstitutsiyasi  bilan  tartibga  solinadigan 

ijtimoiy  munosabatlarning    yig’indisi»ni  kiritadilar  (  Konstitusionnoye  pravo 

Pod.red.S I.Rusenova L.:1975 g ) 

      Konstitutsiyaviy  huquq  predmetiga  amaldagi  konstitutsiya  normalari  va  bu 

normalvrning  amalga  oshirilishi    natijasida  kelib  chiqadigan  ,hokimyatni  amalga 

oshirishga  qaratilgan  huquqiy  munosabatlar  kiradi,  deydilar  boshqa  gruh  olimlar. 

Ularning  fikricha,  konstitutsiyaviy  huquq  predmetiga  «  sinflar,  milatlar,  halq  va 

davlatning  hokimiyat,  mustaqillik  va  shaxsning  yerkinligi  yuzasidan  kelib 

chiqadigan 

o'zaro 

amaldagi 

huquqiy 

konstitutsiyaviy 

munosabatlari 

kiradi.(Gosudarstvennoye  pravo-  sarotov.1979  38-  b:  Farber  I.YE.Rjevskiy 

V.A.Teoriya konstitusionnogo  pravo- sarotov.1967-5-6). 

       Shuning  uchun  ikkala  qarash  vakillari  davlat  huquqini  «konstitutsiyaviy 

huquq» deb nomlashni taklif qilgan yedilar. 

      Konstitutsiyaviy    huquq  boshqa  huquq  tarmoqlaridan  o'zining  ijtimoiy 

munosabatlarini  tartibga  solish  uslubi  bilan  ham  farq  qiladi  .Huquqning  bu 

tarmog’ida  halq  hokimiyatini  amalga  oshirishning  bir  qancha  uslublari,xususan 

huquq normalarini yaratishi huquq subektlariga ba'zi bir harakatlarni qilishga ruxsat 

---

 

151

berishi  yoki  mann  yetish,ba'zi  bir  harakatlarning  oldini  olish  kabi  uslublar 

ishlatiladi. 

     Konstitutsiyaviy  huquq  normalari  davlat  organlari  tizimini,ularning 

tuzilishini,  vakolatlarini,faoliyat  ko'rsatish  shakillarini  belgilaydi.  Ular  ma'muriy 

huquq,  jiroyat huquqi, jiroyat-prosessual huquqi, fuqarolik huquqi va boshqa huquq 

tarmoqlari uchu nasos sifatida xizmat qiladi. 

    Shunday qilib, O'zbekiston Respublikasining  huquqiy tizimiga kiruvchi qaysi 

bir  huquq  tarmog’ini  olmaylik,  ular  konstitutsiyaviy  huquq  tarmog’i  o'rnatadigan 

umumiy  prinsiplardan    kelib  chiqadi.  Shuning  uchun  ham  konstitutsiyaviy  huquq 

tarmog’i huquqy tizimiga kiruvchi yetakchi huquq tarmog’i hisoblanadi.   (Osnovin 

V.S.  Mesto  i  rol'  gosudarstvennogo  pravo  6  sistema  prava  //  Pravovedeniye  1972. 

№ 5 -5-14- b.