O‘zbekiston Respublikasining yirik hamkor-davlatlar bilan tashqi
savdo aylanmasi dinamikasi (yanvar-dekabr, mln. AQSh. dollari)
1-jadval
11
Davlatlar
2017-yil
2018-yil
2019-yil
Xitoy Xalq Respublikasi
4 754,2
6 433,5
7 620,9
eksport
2 025,5
2 875,4
2 519,0
import
2 728,7
3 558,1
5 101,9
saldo
-703,2
-682,7
-2 582,9
Rossiya Federatsiyasi
4 728,7
5 655,9
6 626,9
eksport
2 019,2
2 117,3
2 492,5
import
2 709,5
3 538,6
4 134,4
saldo
-690,3
-1 421,3
-1 641,9
Qozog‘iston
2 055,8
2 919,6
3 367,7
eksport
1 057,6
1 352,2
1 429,7
import
998,2
1 567,4
1 938,0
saldo
59,4
-215,2
-508,3
Koreya Respublikasi
1 387,6
2 159,2
2 755,4
eksport
143,3
108,7
93,6
import
1 244,3
2 050,5
2 661,8
saldo
-1 100,9
-1 941,8
-2 568,2
Turkiya
1 552,5
2 057,6
2 525,2
eksport
877,8
944,8
1 203,6
import
674,7
1 112,8
1 321,6
saldo
203,1
-168,0
-118,0
11
1-jadval. O`zbekiston Resoublikasining yirik hamkor-davlatlar bilan tashqi savdo aylanmasi
30
davomi
Davlatlar
2017-yil
2018-yil
2019-yil
Germaniya
620,0
778,7
980,1
eksport
32,5
53,7
53,9
import
587,5
725,0
926,2
saldo
-555,0
-671,3
-872,3
Qirg‘iziston
253,7
402,8
829,0
eksport
178,3
269,7
679,0
import
75,4
133,1
150,0
saldo
102,9
136,6
529,0
Afg‘oniston
617,8
604,6
618,0
eksport
615,6
602,5
615,1
import
2,2
2,1
2,9
saldo
613,4
600,4
612,2
AQSh
215,0
415,0
596,2
eksport
32,1
36,8
29,1
import
182,9
378,2
567,1
saldo
-150,8
-341,4
-538,0
Turkmaniston
177,9
302,8
541,9
eksport
69,9
59,5
145,1
import
108,0
243,3
396,8
saldo
-38,1
-183,8
-251,7
Tojikiston
237,9
390,5
497,0
eksport
186,1
237,5
344,2
import
51,8
153,0
152,8
saldo
134,3
84,5
191,4
Litva
265,7
291,2
466,5
eksport
6,2
12,6
22,6
import
259,5
278,6
443,9
saldo
-253,3
-266,0
-421,3
Eron
325,3
306,8
424,2
eksport
267,2
172,9
219,6
import
58,1
133,9
204,6
saldo
209,1
39,0
15,0
Yaponiya
166,2
707,5
413,6
eksport
14,5
18,8
27,8
import
151,7
688,7
385,8
saldo
-137,2
-669,9
-358,0
31
davomi
Davlatlar
2017-yil
2018-yil
2019-yil
Italiya
175,7
305,5
402,3
eksport
22,6
28,1
26,6
import
153,1
277,4
375,7
saldo
-130,5
-249,3
-349,1
Ukraina
290,0
427,2
377,9
eksport
106,0
100,1
113,6
import
184,0
327,1
264,3
saldo
-78,0
-227,0
-150,7
Latviya
295,0
438,7
374,2
eksport
82,3
46,3
48,9
import
212,7
392,4
325,3
saldo
-130,4
-346,1
-276,4
Hindiston
324,9
286,5
355,5
eksport
33,8
25,1
25,0
import
291,1
261,4
330,5
saldo
-257,3
-236,3
-305,5
Fransiya
257,1
312,8
345,7
eksport
148,9
196,3
205,7
import
108,2
116,5
140,0
saldo
40,7
79,8
65,7
Belarus
182,4
418,5
330,8
eksport
27,4
41,3
47,6
import
155,0
377,2
283,2
saldo
-127,6
-335,9
-235,6
Tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘yicha 20 ta yirik hamkor-davlatlar orasidan
beshta davlatda faol tashqi savdo balansi kuzatilgan, xususan, Afg‘oniston (612,2
mln. AQSh dollari), Qirg‘iziston (529,0 mln. AQSh dollari), Tojikiston (191,4 mln.
AQSh dollari), Fransiya (65,7 mln. AQSh dollari) va Eron (15,0 mln. AQSh dollari).
Qolgan 15 ta davlatlar bilan passiv tashqi savdo balansi saqlanib qolmoqda.
O‘zbekiston jahonning 193 dan ortiq mamlakatlari bilan savdo aloqalarini amalga
oshirib kelmoqda. TSAning nisbatan salmoqli hissasi Xitoy Xalq Respublikasida
(18,1 %), Rossiya Federatsiyasida (15,7 %), Qozog‘istonda (8,0 %), Koreya
Respublikasida (6,5 %), Turkiyada (6,0 %), Germaniyada (2,3 %) va Qirg‘izistonda
(2,0 %) qayd etilgan.
32
O‘zbekiston Respublikasi bilan tashqi savdo aylanmasi eng yuqori
bo‘lgan davlatlar (2019 yil yanvar-dekabr, mln. AQSh dollari, ulush %da)
2-jadval
12
Top 10 davlatlar
TSA
Eksport
Import
Ulush, %
Xitoy Xalq Respublikasi
7 620,9
2 519,0
5 101,9
18,1
Rossiya Federatsiyasi
6 626,9
2 492,5
4 134,4
15,7
Qozog‘iston
3 367,8
1 429,7
1 938,0
8,0
Koreya Respublikasi
2 755,4
93,5 2
2 661,8
6,5
Turkiya
2 525,2
1 203,6
1 321,6
6,0
Germaniya
980,1
53,9
926,2
2,3
Qirg‘iziston
829,1
679,0
150,0
2,0
Afg‘oniston
618,0
615,1
2,9
1,5
AQSh
596,2
29,1
567,1
1,4
Turkmaniston
541,9
145,1
396,8
1,3
TSAning choraklar kesimidagi tahlili ular orasida mavsumiylik borligini
ko‘rsatdi va eng yuqori TSA 12 mlrd. AQSh dollari bilan 2019 yilning III choragiga
to‘g‘ri kelib, 2017-2018 yilllarning mos davriga nisbatan 1,5 barobar oshganini
ko‘rsatdi.
2017-2019 yillardagi tashqi savdo balansi hajmlari o‘sishiga alohida e’tibor
berish talab etiladi. Ya’ni, 2018 yilning III choragida eng yuqori passiv tashqi savdo
balansi kuzatilib, 2017 yilning III choragidagi aktiv tashqi savdo balansiga nisbatan
2,6 mlrd. AQSh dollarga oshgan va 2019 yilning IV choragiga kelib passiv savdo
balansi 2,1 mlrd doll. tashkil etdi.
Eksport. Mamlakatning eksport salohiyatini oshirish, eksportyorlarni
qo‘llab-quvvatlash, eksportbop mahsulotlarni nomenklaturasini kengaytirish
maqsadida amalga oshirilgan islohotlar eksporterlar sonini 5895 taga yetkazdi va
ular tomonidan 17,9 mlrd. AQSh dollari qiymatdagi (2018 yilga nisbatan o‘sish
28,0%) tovar va xizmatlar eksport qilinishini ta’minladi.
12
2-jadval. O`zbekiston Resoublikasi bilan tashqi savdo aylanmasi eng yuqori bo’lgan davlatlar
33
Eksport tarkibi (2019 yil yanvar-dekabr, ulush %)
1-diogramma
13
Eksport tarkibida tovarlar ulushi 80,1 %ni tashkil etib, ular asosan
qimmatbaho metallar (kumush bilan birga 28,2 %), energiya tashuvchi va neft
mahsulotlari (14,1 %), to‘qimachilik buyumlari (9,1 %), oziq-ovqat mahsulotlari
(8,5 %, aksariyat meva-sabzavot – 6,7 %), rangli metal va undan tayyorlangan
buyumlar (5,3 %) hamda kimyo mahsulotlari va buyumlari (4,9 %) hissasiga to‘g‘ri
kelmoqda.
MDH mamlakatlari va boshqa mamlakatlarga eksportning yo‘nalishi bo‘yicha
farqlanishlar 29,1 mavjudligi kuzatilmoqda. Xususan, MDH mamlakatlariga
eksportning 80 % xizmatlar hissasiga to‘g‘ri kelmoqda, keyingi o‘rinlarda eksport
hajmi bo‘yicha energiya tashuvchi va neft mahsulotlari (asosan tabiiy gaz) hamda
meva-savzavot va to‘qimachilik mahsulotlariga to‘g‘ri kelmoqda.
13
1-diogramma. Eksport tarkibi (2019-yakunlari bo’yicha)
28%
21%
15%
9%
5%
5%
5%
5%
3%
2% 2%
Oltin
Xizmatlar
Energiya manbalari va neft
mahsulotlari
To'qimachilik mahsulotlari
Oziq-ovqat mahsulotlari
Rangli metallar va undan
tayyorlangan buyumlar
Kimyo mahsulotlari va buyumlari
Boshqalar
Mashina va asbob-uskunalar
hamda ularning qismlari
Qora metal va undan
tayyorlangan buyumlar
Paxta tolasi
34
MDH mamlakatlari yo‘nalishiga mashina va asbob-uskunalar, qora va rangli
metallar, meva-sabzavot mahsulotlari eksporti nisbatan tezroq o‘sdi, faqatgina paxta
tolasi eksportida pasayish kuzatildi. 2019 yilda eksport qilingan tovarlar va
xizmatlar tarkibining tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, tovarlar va xizmatlar tarkibida
sezilarli o‘zgarishlar qayd etilmadi, biroq shuni ta’kidlash joizki, 2018 yilga
nisbatan, energiya tashuvchi va neft mahsulotlari hamda kimyo mahsulotlari va
buyumlaridan tashqari barcha tovar va xizmatlarda o‘sish kuzatilgan.
MDH va boshqa davlatlarga eksport tarkibi (2019 yil yanvar-dekabr)
ТаркибиМлн. АҚШ долла
3-jadval
14
Tarkibi
Mln. AQSH dollari
Jami
MDH
davlatlari
Boshqa
davlatlar
Jami
17901,7
6364,8
11536,9
shu jumladan:
Paxta tolasi
281,6
1,3
280,4
Oziq-ovqat mahsulotlari
1517,5
960,9
556,6
Kimyo mahsulotlari va buyumlari
876,9
405,8
471,1
Energiya manbalari va neft mahsulotlari
2524,9
1403,0
1121,9
Qora metallar va undan tayyorlangan
buyumlar
349,6
102,8
246,8
Rangli metallar va undan tayyorlangan
buyumlar
951,3
153,3
798,0
Mashina
va
asbobuskunalar
hamda
ularning qismlari
451,4
307,0
144,3
To‘qimachilik mahsulotlari
1626,6
815,1
811,5
Oltin
4918,3
-
4918,3
Xizmatlar
3560,2
1850,9
1709,3
Boshqalar
843,5
364,8
478,7
Import. Respublikada import o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni ishlab
chiqarishni rag‘batlantirish va ishlab chiqarishni mahalliylashtirish borasida amalga
14
3-jadval. MDH va boshqa davlatlarga eksport tarkibi (2019-yil)
35
oshirilayotgan islohotlar importni keskin oshib ketishiga yo‘l qo‘ymadi. Shu bilan
birga, mamlakatga kiritilayotgan salmoqli investitsiyalar natijasida so‘nggi yillarda
import hajmi oshib kelayotganligini kuzatish mumkin. Jumladan, hisobot davrida
import hajmi 24,3 mlrd. AQSh dollarni (2018 yilga nisbatan 124,9 %) tashkil etib,
valyutani erkinlashtirish boshlangan davrga nisbatan 1,7 barobarga oshgan.
Import tarkibida eng katta ulush mashina va asbob-uskunalar hamda ularning
qismlari (43,8 %), kimyo mahsulotlari va undan tayyorlangan buyumlar (13,2 %)
hamda xizmatlar (10,0 %) hisobiga to‘g‘ri keldi.
Import tarkibi (2019 yil yanvar-dekabr, ulush %)
2-diogramma
15
2019 yilda import qilingan tovarlar va xizmatlar tarkibi tahlili shuni
ko‘rsatdiki, 2018 yilga nisbatan mashina va asbob-uskunalar hamda ularning
qismlari importining ulushi 36,1 % dan 43,8 % gacha o‘sdi, oziq-ovqat mahsulotlari
va kimyo mahsulotlari importining ulushi esa 9,1 % dan 7,8 %ga va 15,3 %dan
15
2-diogramma. Import tarkibi (2019-yakunlari bo’yicha)
44%
13%
13%
10%
8%
7%
4%1%
Mashinalar vaasbob-uskunalar
Kimyo mahsulotlari va buyumlari
Boshqalar
Xizmatlar
Oziq-ovqat mahsulotlari
Qora metal va undan tayyorlangan
buyumlar
Energiya manbalari va neft
mahsulotlari
Rangli metallar va undan tayyorlangan
buyumlar
36
13,2%ga kamaydi. Umuman olganda, barcha mahsulotlarda o‘sish kuzatilishiga
qaramasdan, ularning (mashina va asbob-uskunalardan tashqari) jami importdagi
ulushi pasaymoqda. So‘nggi uch yildagi umumiy import hajmining o‘sishi (1,7
barobar) fonida xizmatlar importining mutloq o‘sishiga qaramasdan (1,2 barobar)
uning jami importdagi ulushi kamaymoqda (4,1 foiz punkt). Oziq-ovqat
mahsulotlarining importi hajmlarining o‘sishiga shakar xomashyosi (6,1 barobar
o‘sish), kakao, un va qandolat mahsulotlari (va ulardan tayyorlangan mahsulotlar)
(1,7 barobar), sitrus (2,2 barobar) hamda go‘sht va sub oziq-ovqat mahsulotlari (2,1
barobar) importi ta’sir qilgan. Energiya tashuvchi va neft mahsulotlari importi
oshishiga esa qayta ishlangan neft mahsuloti importining oshganligi (125 barobar)
bevosita ta’sir etgan. Qishloq xo‘jaligi uchun mashina va asbob-uskunalar (90
barobar), avtomobillar uchun uskuna va ehtiyot qismlar (87 barobar), ekskovator va
buldozerlar (119 barobar) hamda tibbiy asbob va moslamalarning (146 barobar)
nisbatan yuqori o‘sishi hisobiga jami import hajmini oshishiga olib kelgan.
37
XULOSA VA TAKLIFLAR
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki, O’zbekiston Respublikasi Mustaqillikka
erishganidan keyin rivojlanish yo’lini kuzatar ekanmiz O’zbekiston hukumatining
bu borada olib brogan islohotlari o’z samarasini yaqqol ko’rsatdi. Hukumatning olib
borgan siyosati, ayniqsa tashqi iqtisodiy faoliyati olib borgan ishlari tahsinga
loyiqdir. Rivojlangan va MDH mamlakatlari bilan investitsiyaviy, savdo-iqtisodiy
hamkorlik yildan-yilga rivojlanmoqda. Bu albatta, mamlakatimizda yaratilayotgan
qulay investitsion muhit, xorijiy korxonalar uchun yaratilayotgan shart-sharoit va
imtiyozlarning mahsulidir. O`zbekiston o`z taraqqiyot yo`lidan dadil borar ekan,
xorijiy davlatlar bilan, xususan, rivojlangan va MDH mamlakatlari bilan o`zaro teng
manfaatli iqtisodiy aloqalarni rivojlantirib boradi. Bu albatta, respublikamiz
iqtisodiyotining jadal rivojlanishida, O`zbekistonning rivojlangan mamlakatlar
qatoridan joy olishida muhim omil bo`lib xizmat qiladi. O`zbekiston Republikasi
tashqi siyosatida rivojlangan va MDH mamlakatlarining o`rni haqida quyidagi
fikrlarni bildirishimiz mumkin:
- Mustaqillik yillarida O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini tartibga
soluvchi huquqiy asoslar yaratildi.
- O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini belgilab beruvchi huquqiy
asoslarning yaratilishida xalqaro huquq normalariga rioya qilindi.
- O`zbekiston tashqi siyosat tamoyillariga qat’iy rioya qilgan holda
rivojlangan va MDH mamlakatlari bilan keng ko`lamli hamkorlikni yo`lga qo`ydi.
- O`zbekiston va MDH o`rtasidagi aloqalarning muhim jihati –
iqtisodiy yo`nalishdagi hamkorlik hisoblanadi;
- O`zbekiston xalq xo`jaligini rivojlantirishda MDH davlatlari bilan
hamkorlik bundan keyin ham muhim ahamiyat kasb etadi.
O`zbekiston va MDH mamlakatlari o`rtasidagi iqtisodiy aloqalar
tahlil qilinganda quyidagi xulosalarga kelindi:
- Hamkorlikning ikkinchi davri (2000-2019-yillar)da iqtisodiy aloqalarning
o`sishi kuzatildi.
38
- O`zbekiston rivojlanga va MDH mamlakatlar bilan neft-gaz sohasidagi
hamkorlik istiqbolli yo`nalishlardan hisoblanadi. Bu borada rivojlanga va MDH
mamlakatlarining investitsiyalarini jalb qilish borasidagi ishlarni yanada
takomillashtirish maqsadga muvofiq.
- O`zbekiston Respublikasining rivojlangan va MDH mamlakatlari bilan
iqtisodiy aloqalari tahlili shuni ko`rsatdiki, O’zbekiston-Xitoy Xalq Respublikasi,
O’zbekiston-Janubiy Koreya, O`zbekiston-Rossiya o`rtasidagi hamkorlikni yanada
rivojlantirish, ayniqsa, mamlakatimiz sanoat korxonalarini texnik jihatda
modernizarsiya qilish bo`yicha yangi loyihalarni amalga oshirish lozim;
Xullas, boshqa sohalar bilan bir qatorda, O`zbekistonda yuqori xaridorgir
mahsulotlar ishlab chiqarish va uning turlarini kengaytirish, birinchi navbatda
to`qimachilik sanoati, elektromaishiy texnika, mashinasozlik va aviasozlik
sohalarida ishlab chiqarilgan mahsulotlarni eksport qilishda o`zaro manfaatli
iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish zarur.
Sharqiy Osiyo davlatlari bilan investitsion hamkorlik ham yildan-yilga
rivojlanmoqda. O`zbekistonga kiritilayotgan sarmoyaning katta qismi aynan shu
davlatlar mablag`lariga to`g`ri kelmoqda. Masalan, 2019-yilning oxiriga kelib,
Yaponiyaning mamlakatimizga kiritgan sarmoyasi 2,3 milliard AQSH dollarini,
Xitoy Xalq Respublikasining sarmoyasi 4 milliard AQSH dollarini, Koreya
Respublikasining sarmoyasi hajmi 5 milliard AQSH dollaridan oshdi.
2000-yildan 2019-yilga qadar o`zaro tovar ayirboshlash hajmi o`sishi
kuzatildi. Demak, savdo aylanma hajmi yildan-yilga o`sib, yanada barqaror tus
olmoqda. O`zbekiston-Rossiya o`rtasidagi iqtisodiy aloqalar ko`lami MDH
mamlakatlari
ichida
eng
yuqoriligi
qayd
etildi:
savdo
aylanmasi 2000-yilda 100 mln AQSH dollarini tashkil qilgan bo`lsa, 2019-yilga
kelib 6,6 mlrd AQSH dollariga yetdi. Bu O`zbekiston va Rossiya o`rtasida savdo
aylanmasi jadal sur’atlarda rivojlanib borayotganini bildiradi.
Bugungi kunda O`zbekistonning rivojlangan vaMDH mamlakatlari bilan
iqtisodiy aloqalarini yanada rivojlantirish uchun quyidagi takliflarni ilgari surish
mumkin:
39
O`zbekiston va rivojlangan mamlakatlar uchun manfaatli bo`lgan yuqori
samarali ishlab chiqarish korxonalarining faoliyatini qo`llabquvvatlash va ularni
rag`batlantirish;
Rivojlangan va MDH mamlakatlar investorlarini to`laqonli axborot
(investitsiya
loyihalari
va
biznes
takliflar
bazasi,
hududiy
matbuot
nashrlari, iqtisodiy tahlil, xom-ashyo va mehnat salohiyati to`g`risida
ma’lumotlar
bilan
ta’minlash
uchun
har
bir
hudud
bo`yicha
viloyatlarning
investitsiya
salohiyati
bo`yicha
veb-sayt
tashkil
etish,
shuningdek,
investitsiyaga
oid
konferensiyalar,
seminarlar
va
taqdimotlar ko`lamini yanada kengaytirish;
Aloqalarning rivoji, iqtisodiy hamkorlikning ahamiyati bo`yicha
o`quvchi-yoshlarda
kengroq
tasavvur
hosil
qilish
uchun
viloyatlar
hududidagi qo`shma korxonalarga (O`zbekiston-Xitoy Xalq Respublikasi,
O`zbekiston-Janubiy Koreya, O`zbekiston-Rossiya, O`zbekiston-Qozog’iston,)
sayohat va ekskursiyalar tashkil etish;
Bu kabi tadbirlar O`zbekiston rivojlangan mamlakatlar o`rtasidagi
iqtisodiy aloqalar davomiyligini va barqaror rivojlanishiga xizmat qiladi, deb
hisoblayman.
40
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI
I. O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari, Prezident Farmonlari va
qarorlari,
Vazirlar
Mahkamasining
qarorlari
hamda
boshqa
huquqiy-me’yoriy hujjatlar.
1.1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. - T.: O‘zbekiston, 2017-yil.
1.2. O’zbekiston Respublikasining “Tashqi iqtisodiy faoliyat” to’g’risida
(yangi tahriri)gi qonuni. 26.05.2000 yil
1.3. O’zbekiston Respublikasining “Standartlashtirish to'g'risida”gi qonuni.
1.4. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oʻzbekiston Respublikasi
Tashqi iqtisodiy aloqalar, Investitsiyalar va savdo vazirligi tashkil etish” tog’risidagi
PQ-136-sonli qarori 26.02.2005 yil.
1.5. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oʻzbekiston Respublikasi
Investitsiyalar va savdo savdo sohasida boshqaruv tizimini takomillashtirish chora-
tadbirlari” tog’risidagi PF-5643-sonli farmoni 28.01.2019 yil.
II. Kitoblar, o’quv qo’llanmalar, darsliklar va monografiyalar
2.1 I.A.Hamedov, A.M.Alimov. O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy
faoliyat asosalari. – T. O’zbekiston, 2008.
2.2. Taraqqiyot va hamkorlik yo’llarida: O’zbekiston tashqi siyosati va
diplomatiyasi. –T.:O’zbekiston, 1993. –376 b.
2.3 G.G’.Nazarova, Z.M.Iminov.
Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy
munosabatlar (darslik). – T. Iqtisodiyot, 2011 – 276 b.
2.4 O`zbekiston va jahon hamjamiyati: xalqaro munosabatlar va tashqi
aloqalarni tashkil qilish. T.: G`afur G`ulom nomidagi nashriyot-matbaa
ijodiy uyi, 2008. 704 b.
2.5 Касимов А., Васкин И. Основные направления внешней политики
Республики Узбекистан. –Т., Ўзбекистон, 1993.
41
2.6 Sun Don Gi O’zbekiston-Janubiy Koreya munosabatlari: Iqtisodiy va
madaniy aloqalarining yo’lga qo’yilishi va istiqbollari: t.f.n. ilmiy darajasini
olish uchun yozilgan diss. – T.: “O’zbekiston” 2000.
2.7. Международные экономические отношения /Под ред. Хасбулатова Р.И.
М.: Новости, 1991.Т.1. 2009
2.8.
ПеброМ. Международные экономические, валютно-финансовые
отношения. - М.: Прогресс-Универс, 1994.
III. Ilmiy maqolalar
1 Shaakramov Q. Milliy iqtisodiyotni modernizatsiyalash. // Jamiyat va boshqaruv,
-T.:2008. №3.
2 Karimov F. O`zbekiston jahon hamjamiyati safida. // Jamiyat va boshqaruv, -
T.: 2004. №1
3 Ismailov O.Sh., Umarov B. XXI asrda ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning
o`ziga xos xususiyatlari. // Iqtisod va moliya., -T.:2010. №11-12.
4 Li Dji Yun. Koreya va O’zbekistonning iqtisodiy hamkorlik shartnomasi. //
Jamiyat va boshqaruv,-T.:2009.№1.
5 Азизов С. “Узбекистан – Япония: новая эра сотрудничества”. //
“Народное слово”, 25.03.2003
IV. Internet materiallari
1.
http://www.press-service.uz/uz/news/archive/
2.
http://mfa.uz/uzb/hujjatlar/vaz mahk/
3.
http://www.stat.uz
4.
http://www.lex.uz
5.
http://www.uza.uz
6.
http://finless.ru
7.
http://www.mof.go.jp
42
«Tasdiqlayman»
Iqtisodiyot va menejment
kafedrasi mudiri:
________p.h.d.Sh.Otamurodov
«___»_________ 2020 y.
Kurs ishi (loyiha) ni bajarish yuzasidan topshiriqlar
“MAKROIQTISODIYOT” fani bo’yicha 2-kurs 201 – guruh talabasi
Ibodullayev Sardorbek Murodulla o`g`li
TOPSHIRIQ
1. Ishlanadigan loyiha (mavzu):
O’zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy aloqalari va MDH davlatlari
bilan iqtisodiy hamkorligi.
2. Boshlang’ich ma’lumotlar:
Bugungi
kundagi
MDH
davlatlari
tashqi
iqtisodiy
aloqalari va uni o’ziga xos hususiyatlarini o’rganish.
3. Qo’llanmalar:
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidenti
asarlari
va
ma’ruzalari
O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyat asosalari I.A.Hamedov,
A.M.Alimov.
4. Chizma qismining tuzilishi:
1. 1-rasm. Mamlakat to’lov va savdo balansining asosiy mazmuni
2. 1-jadval. O’zbekiston Respublikasining yirik hamkor-davlatlar bilan tashqi
savdo aylanmasi dinamikasi
3. 2-jadval. O’zbekiston Respublikasi bilan tashqi savdo aylanmasi eng yuqori
bo’lgan davlatlar.
5. Yozma qismining tuzilishi:
Tashqi iqtisodiy faoliyat yuritishning shakllari va yo’nalishlari.
O’zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy aloqalarini o’rganish shu
jumladan MDH davlari bilan tashqi savdo faoliyatini o’rganish.
6. Qo’shimcha vazifa va ko’rsatmalar:
O’zbekiston Respublikasining MDH davlatlari bilan so’ngi yillardagi
iqtisodiy aloqalari tahlili
7. Kurs (ishi) loyihasini bajarish rejasi:
Kirish, 5 ta reja va xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar ro’yhatidan iborat
.
Rahbar _____________________________________
(imzo)
1
2
3
4
5
himoyalandi
43
3-ilova
Termiz Davlat Universiteti Iqtisodiyot va turizm fakulteti “Iqtisodiyot va
menejment” kafedrasi 5230100-Iqtisodiyot ta’lim yo‘nalishi 2-kurs 201- guruh
talabasi
Ibodullayev
Sardorbek
Murodulla
o’g’lining
O‘zbekiston
Respublikasining tashqi iqtisodiy aloqalari va MDH davlatlari bilan iqtisodiy
hamkorligi” mavzusida yozgan kurs ishiga
TAQRIZ
“O‘zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy aloqalari va MDH davlatlari
bilan iqtisodiy hamkorligi” mavzusida yozgan kurs ishi: kirish, asosiy qism uning
tarkibidagi rejalar, xulosa va takliflar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
Kurs ishining kirish qismida mavzuning dolzarbligi, ishning o‘rganganlik
darajasi, kurs ishining maqsad va vazifalari, ishning nazariy va uslubiy asoslari
ko‘rsatib berilgan.
Kurs ishining asosiy qismi besh rejadan iborat bo‘lib: Tashqi iqtisodiy faoliyat
yuritishning shakllari va yo’nalishlari yoritib berilgan. Bundan tashqari Tashqi
iqtisodiy faoliyat samaradorligini ifodalovchi ko’rsatkichlar, O`zbekiston
Respublikasi tashqi siyosatining huquqiy asoslari va asosiy tamoyillari bayon etilgan
hamda ularni amalga oshirishning bosqichlari keltirilgan. O’zbekiston
Respublikasining rivojlangan va MDH davlatlari tashqi savdo-iqtisodiy aloqalari
rivojlanishining bosqichlari. Rivojlangan va MDH davlatlar bilan tashqi savdo
aylanmasi o’zgarishi tahlil etib ko‘rsatilgan. O`zbekiston Respublikasining so`ngi
yillardagi Tashqi iqtisodiy faoliyati o’zgarishlari tahlili o’rganib chiqilgan.
Kurs ishining xulosa va takliflar qismida asosiy qismida tahlil qilingan barcha
qismlarini umumlashtirgan holda xulosa keltirilgan va O’zbekistonning tashqi
iqtisodiy aloqalarini takomillashtirish, shuningdek tashqi iqtisodiy aloqalarni
rivojlantirish yo’nalishlari bo’yicha takliflar berilgan.
Kurs ishi Oliy Ta’lim muassasalarida “Kurs ishlarini bajarish yuzasidan
tavsiyalar” talabi darajasida yozilgan.
Yuqoridagi
ko’rsatilgan
manbaalarni
inobatga
olib
Ibodullayev
Sardorbekning kurs ishi yuzasidagi bir qancha yutuqlari bilan birga ayrim
kamchiliklar, ham ko’zga tashlanadi jumladan, orfografik, imloviy xatolarga yo’l
qo’yganligi, lekin ushbu kamchiliklar kurs ishining ilmiy saviyasiga ta’sir
ko’rsatmasligini e’tiborga olgan holda kurs ishini Oliy ta’lim talablari darajasida
yozilgan deb baholayman va kurs ishini himoyaga tavsiya qilaman.
Taqrizchi: SH.CH. Yarmatov
“Iqtisodiyot va menejment” kafedrasi o’qituvchisi
«_____»______________2020 yil
44
2-ilova
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
KURS ISHI (loyihasi) ga
M U L O H A Z A
Talaba Ibodullayev Sardorbek Murodulla o`g`li
(ismi va familiyasi)
Mavzu : O’zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy aloqalari va MDH davlatlari
bilan iqtisodiy hamkorligi.
1. Mavzuning dolzarbligini asoslash _____________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
1. Qismlar bo’yicha bajarilgan ish tavsifnoma (ishning nazariy va Amaliy ahamiyati,
zamonaviy-ilmiy uslublardan foydalanganligi)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. Muallif ishga baho (mustaqilligi, intizomliligi va boshqalar)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Umumiy xulosalar (ishning topshiriqga mos kelishi, talab darajasiga javob
berishi, himoyaga qo’yilish imkoni)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Rahbar __________________________________
«____»_______________ 2020 yil
45
«Tasdiqlayman»
Iqtisodiyot va menejment
kafedrasi mudiri:
________p.h.d.Sh.Otamurodov
«___»_________ 2020 y.
Termiz davlat universiteti Iqtisodiyot va turizm fakulteti
Iqtisodiyot nazariyasi kafedrasida bajarilgan kurs ish(loyiha)larini
Baholash mezonlari
№
Mezonlar
Maksimal
bal
To’plagan
ball
1. Mavzuning dolzarbligi
0-1 bal
2. Ishning ilmiy –uslubiy yangiliklari va ijodiy
yondoshish darajasi
0-1 b
3. Ilmiy-amaliy xulosalar
0-1 bal
4. Tushuntirish qismining rasmiylashtirilishi
(natijalarning ilmiy texnikaviy,ishlab
chiqarish iqtisodiy,madaniy sohalarga
mosligi va ishning ilmiy, ijodiy tahlil
etilishi.)
0-1 ball
5
Talabaning himoya qilish darajasi,
pedagogik mahorati. Savollarga aniq va
to’liq javob berishi
0-1 bal
jami
5
*) Ushbu baholash mezonlari kafedra yig’ilishida muhokama qilinib
ma’qullangan. Bayonnoma №___ «___»_______________ 2020 yil.
O’qituvchi:
_____________________________
*)Asos: Universitet o’quv-uslubiy boshqarmasi tomonidan ishlab chiqilib, uslubiy kengash
tomonidan ma’qullangan bitiruv malakaviy ishlarni baholash mezonlari va kurs ishlarini baholash
mezonlarini ishlab chiqish haqidagi universitet o’quv-uslubiy boshqarmasi tomonidan berilgan
ko’rsatmalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |