O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti


 Merkantilizmning zamonaviy tahlillari



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/247
Sana16.07.2021
Hajmi4,73 Mb.
#120893
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   247
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

4.4. Merkantilizmning zamonaviy tahlillari
 
 
J.M  Keyns  o‗zining  ―…umumiy  nazariyasi‖ning  merkantilistlarga 
bag‗ishlangan  ―Merkantilistlar  haqida‖  deb  atalgan  qismida  ularni 
iqtisodiy 
rivojlanishga 
olib 
keladigan 
chora-tadbirlar 
haqida 
tushunchaga  ega  bo‗lgan  iqtisodchilar  sifatida  ta‘rifladi.  Lekin  klassik 
iqtisodchilar 1776-yildan Keyns davrigacha merkantilistik adabiyotlarni 
ahamiyatsiz,  deb  hisobladilar.  Klassik  va  Keyns  nazariyasining 
xususiyatlarini  solishtirish  orqali  bunday  farqlar  mavjudligini  tushunish 
mumkin  bo‗ladi,  albatta.  Smit  va  boshqa  klassik  iqtisodchilar  ishlab 
chiqarishning  real  hajmini  belgilab  beruvchi  omillarga  asosiy  e‘tiborni 
qaratganliklari  sababli  ularning  nazariyalari  faqat  taklif  tarafiga  urg‗u 
beradi. Keyns yalpi talabning ahamiyatiga e‘tibor qaratgan bo‗lsa ham u 
o‗zining nazariyasi va merkantilist g‗oyalari o‗rtasida ma‘lum darajada 
bog‗liqliklar mavjudligini bildi. U ularning yetarlicha iste‘mol qilmaslik 
g‗oyasini  ma‘qulladi  va  merkantilistlarning  pul  miqdorining  oshishi 
ishlab  chiqarishni  ko‗paytiradi,  degan  fikrlarini  to‗g‗ri,  deb  baholadi. 
Keyns  fikricha,  merkantilistlar  ijobiy  savdo  balansi  ichki  sarflarni 
oshiradi  va  shu  orqali  daromadlar  va  bandlik  darajasini  ham  oshiradi, 
deb hisoblaganlar. 
Avvalgi 
yozuvchilar 
tadqiqotlarini 
baholashning 
yana  bir 
muammoli  tarafi  ularning  intellektual  muvaffaqiyatlarini  baholashning 
zarurligidadir.  Bu  baholash  to‗liq  zamonaviy  mezonlar  asosida  amalga 
oshirilishi  kerakmi,  yoki  bo‗lmasa,  o‗sha  davr  tahliliy  rivojlanish 
darajasiga  mos  ravishda  amalga  oshirilishi  kerakmi?  Ta‘limot 
tarixchilarining  asosiy  qismi  bu  ikki  qarash  o‗rtasidagi  pozitsiyada 
bo‗lsalar ham, avvalgi iqtisodchilarning nisbiy ahamiyati haqida har xil 
fikrga keladilar
14
.  
Merkantilizmga nisbatan bildirilgan yana bir munosabatni qayd etib 
o‗tishimiz  lozim.  Ayrim  iqtisodchilar  merkantilizmni  ularning 
namoyondalari  ilgari  surgan  g‗oyalari  asosida  emas,  balki  ularning 
manfaatlari  asosida  baholashadi.  Merkantilistlar  zamonaviy  iqtisodiy 
tilda ―manfaat qidiruvchilar‖ deb atalgan. Ular foyda ko‗rish maqsadida 
davlatni  ishga  solib  o‗zlari  uchun  imtiyozlar  yaratganlar.  Umuman 
olganda  ular  davlatning  monopollik  imtiyoziga  sazovor  bo‗lgan 
                                                             
14
 William R. Allen, ―Modern Defenders of Mercantilistic Theory,‖ History of Political Economy, 2 (Fall 1970); A. 
W  Coats,  ―The  Interpretation  of  Mercantilist  Economics:  Some  Historiographical  Problems,‖  History  of  Political 
Economy, 5 (Fall 1973); and William R. Allen, ―Rearguard Response,‖ History of Political Economy, 5 (Fall 1973). 


83 
 
savdogarlar  bo‗lib,  bu  monopol-savdogarlik  ularga  balandroq  narx 
o‗rnatish imkoniyatini bergan. 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish