O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

egalari  va  tutgan  o„rinlari,  so„ngra  nihoyatda  zarur  narsalar  bo„lgan 
oziq-ovqatlar,  ekiladigan  yerlar,  saroy  va  shaxsiy  uylar  miqdori 
hisobga  olinishi  zarur”.  Forobiy  Platonning: 
“Taqsimot  juda  qiyin  ish,  lekin  juda  zarur 
ishdir”,  –  degan  fikrini  alohida  ko‗rsatib 
o‗tadi.  Biz  bundan  Forobiy  taqsimot 
muammosining  qiyinligini,  uni  to‗g‗ri  hal 
etish jamiyat hayotida muhim ahamiyatga ega 
ekanligini yaxshi tushunganligini ko‗ramiz.  
Abu  Rayhon  Muhammad  ibn  Ahmad 
al-Beruniy  –XI  asrning  qomusiy  olimi. 
U 
juda  yoshligidan  ilm  va  fanga  qiziqadi.  U 
sevgan  fanlar  –
  astronomiya,  matematika, 
geodeziya,  geografiya  va  minera-logiya 
bo‗lgan. 
Beruniyning  matematikaga  va  fanning 
boshqa  sohalariga  qoʻshgan  hissasini  yozib 
qoldirgan  100  dan  ortiq  asarlaridan  ham 
koʻrish  mumkin.  Ulardan  eng  yiriklari  ―Hindiston‖,  ―Qadimgi 
xalqlardan  qolgan  yodgorliklar‖,  ―Qonuni  Mas‘udiy‖,  ―Geodeziya‖, 
―Mineralogiya‖ va ―Astronomiya‖. Qolganlarini quyidagicha taqsimlash 
mumkin:  matematikaga  doirlari-  22  ta;  astronomik  asboblar  haqida-  10 
ta;  astrologiyaga  oidlari-  21  ta;  turli  fanlar  (fizika,  mineralogiya, 
adabiyot,  tarix  va  boshqalar)-  38  ta;  turli  tillardan  tarjima asarlar-21 ta. 
Beruniyning bu asarlaridan atigi 30ga  yaqini bizning  kunlargacha  yetib 
kelgan. 
995-yilgacha  u  astronomiya,  geografiya,  geodeziya  amaliy 
masalalarini hal etish
 bilan birga Yer va osmon globusini yasadi hamda 
astronomiyaga  oid  bir  necha  kitoblar  yozdi.  Olimning  ana  shunday 
asarlaridan  biri  ―Geodeziya―  1025-yilda  yozib  tugatilgan.  Bu  asar 
„shaharlar orasidagi masofalarni aniqlash uchun joylarning chegaralarini