Namangan muhandislik-qurilish instituti "menejment" kafedrasi r. Ismatov, O. Ahmedov

Sifatni  boshqarishning  Yevropa  tajribasi.  Agar  AQSH  va  Yaponiyada  ko’p 
yillardan  beri  sifatni  oshirish  dasturlari  amalga  oshirilayotgan,  sifat  masalalari  bo’yicha 
faol  siyosat  olib  borilayotgan,  sifatni  uzoq  muddatli  rejalashtirish  bajarilayotgan  bo’lsa, 
Yevropada kamdan – kam istisnoli holatlarda sifatni boshqarish sifatni nazorat qilishdan 
orta qolishda davom etgan. 
1980  –  yillarda  butun  Yevropa  bo’ylab  mahsulotlar  va  xizmatlarning  sifatini 
yaxshilashga  intilish  kuzatildi.  ISO  9000  seriyasidagi  standartlar  asosida  sifat  tizimlari 
keng  tatbiq  qilindi.  Bu  sifat  masalalarini  yanada  muhim  o’ringa  olib  chiqdi,  yanada 
ishonchliroq  ta’minotlar  va  umuman  sifatning  yanada  barqaror  darajasiga  erishishni 
ta’minladi. 
 1993  yil  1  yanvarda  e’tirof  etilgan  ochiq  umumevropa  bozoriga  tayyorgarlik 
jarayonida  yagona  standartlar,  texnologik  ko’rsatmalarga  yagona  yondashuvlar  ishlab 
chiqilgan, ISO 9000 seriyasidagi standartlar asosida  yaratilgan sifat tizimlariga tayanilib 
milliy  standartlar  tuzilgan,  ularning  Yevropa  analoglari  –  29000  seriyasidagi  EN  lar 
amaliyotga  tatbiq  qilingan.  Bu  standartlarga  mos  ravishda  sifat  tizimlarini  sertifikatlash, 
EN  45000  seriyasidagi  standartlarning  talablariga  muvofiqlikda  sertifikatlashtirish 
bo’yicha  nufuzli  Yevropa  organini  tuzishga  alohida  e’tibor  berilyapti.  Keltirilgan 
standartlar  yuqori sifatning kafolatlariga aylanishi,  millionlab iste’molchilarni past navli 
mahsulotlardan  himoyalashi,  ishlab  chiqaruvchilarni  sifat  sohasidagi  yangi  yutuqlarga 
rag’batlantirishi kerak. 
Firmalar  mahsulotning  sifatini  oshirish  sohasida  yanada  intensiv  siyosat  olib 
boradilar, jarayonlar esa yanada qattiqroq nazoratga olinadi. 
Sifat  Yevropa  davlatlarining  raqobatbardoshligini  ta’minlash  omiliga  aylangan. 
Bunday strategiyani amalga oshirish uchun quyidagilar talab qilingan:  
1.  Yagona qonunchilik talablari (ko’rsatmalar). 
2.  Yagona standartlar. 

---

 
 
11 
3.  Firmaning  bozor  talablariga  muvofiqligini  tasdiqlash  uchun  yagona  tekshirish 
jarayonlari. 
1985  yilda  standartlarni  muvofiqlashtirishning  yangi  g’oyasi  qabul  qilindi, 
xavfsizlik  va  ishonchlilikni  ta’minlash  bo’yicha  tavsiyalar  ishlab  chiqildi.  Ayni  paytda 
yagona  talablarni  bajarishda  ISO  9000  va  EN  29000  standartlariga  asoslaniladi. 
Mahsulotlarni SE belgisi bilan tamg’alash joriy qilingan. 
Sinovlar va sertifikatlashtirish bo’yicha Yevropa muvofiqlashtirish kengashi va sifat 
tizimlarini  baholash  va  sertifikatlashtirish  bo’yicha  Yevropa  qo’mitasi  tashkil  qilingan. 
Buyuk  Britaniya,  SHvetsariya,  GFR,  Avstriya,  Daniya,  SHvetsiya,  Frantsiya,  Ispaniya, 
Portugaliya,  Yunoniston,  Gollandiya,  Belьgiya,  Finlyandiya,  Norvegiya,  Irlandiya  va 
Italiyaning sertifikatlashtirish bo’yicha tashkilotlari ushbu qo’mitaga a’zo bo’lgan. 
1988  yilning  sentyabrida  G’arbiy  Yevropaning  14  yirik  firmalarining  prezidentlari 
sifatni boshqarishning Yevropa fondi (SBEF) ni tuzish to’g’risida shartnoma imzoladilar. 
SBEF ning faoliyat sohasi: 
1.  Umumiy  raqobatda  ustunlikka  erishish  uchun  sifatni  yaratish  jarayonini 
tezlashtirishda G’arbiy Yevropa kompaniyalarining rahbariyatlarini qo’llab – quvvatlash. 
2.  Sifatni yaxshilash va Yevropaning sifat madaniyatini mustahkamlash faoliyatida 
qatnashishda  G’arbiy  Yevropa  hamjamiyatining  barcha  segmentlarini  rag’batlantirsh  va 
ularga ko’maklashish. 
SBEF  sifat  bo’yicha  Yevropa  tashkiloti  (SET)  bilan  hamkorlikda  sifat  bo’yicha 
Yevropa mukofotini ta’sis qildi. Bu mukofot eng yaxshi firmalarga 1992 yildan boshlab 
taqdim etib kelinmoqda.  
Sifat masalalarini hal qilishga Yevropa yondashuvining o’ziga xos xususiyatlari: 

  Sifatni  baholash  va  tasdiqlash  bilan  bog’liq  barcha  ishlarni  olib  borish  uchun 
qonunchilik asosi; 

  Milliy  standartlarning  talablari,  qoidalar  va  sertifikatlash  tartiblarini  o’zaro 
muvofiqlashtirish; 

  Mahsulot va sifat tizimlarini sertifikatlash ishlarini olib borishga vakolatli milliy 
tashkilotlar  infratuzilmasi  va  tarmog’ini  yaratish,  laboratoriyalarni  akkreditatsiyalash, 
sifat bo’yicha mutaxassislarni ro’yxatga olish va h.k. 
Sifatga  g’arbiy  (AQSH  va  Yevropa)  va  sharqiy  (Yaponiya)  yondashuvlarni 
taqqoslash 1 jadvalda keltirilgan. 
1. jadval. 
Sifatga yondashuvlarni taqqoslash