Гулду табиатшунослик факультети 5А140501- кимё (фан йўналишлари бўйича) магистратураси талабаси Худоёров Хамза Муртозовичнинг “Айрим тритерпеноидлар металлокомплекслари синтези”

  
-  axborot  texnologiyalari  orqali    bajariladigan  ishlar,  ularning  ahamiyatini 
tushuntirish orqali o‟quvchilarni bu fanga qiziqish ruhida tarbiyalash; 
v) rivojlantiruvchi: 
-  o‟quvchilarning  informatika  fanidan  olgan  bilimlarini,  xususan,  
kompyuterlar,  ularning  asosiy  va  qo‟shimcha  qurilmalari  haqidagi  bilimlarini 
axborot texnologiyasida qo‟llash orqali rivojlantirish. 
Xuddi shuningdek, axborot texnologiyalari darsidan  bir necha mavzularning 
aniq  maqsadlari [9], [23] yoritilgan. Har bir mavzuni o‟rganishga qaratilgan dars 
maqsadiga  erishish  -  axborot  texnologiyalarining  o‟quv  maqsadiga  qolaversa, 
davlat ta‟lim standartlari talabiga erishishga olib keladi. 
Shu  sababli  «Informatika  va  axborot  texnologiyalari»  fanining  asosiy 
maqsadidan  kelib  chiqadigan  bo‟lsak,  o‟rta  maxsus  kasb-hunar  ta‟limida  tahsil 
olayotgan  talabalarga  bu  fanning  nazariy  va  amaliy  jihatlari  haqida  bilim  berish, 
zamonaviy  axborot  texnologiyalarining  texnik  ta‟minoti,  axborot  ta‟minoti, 
tashkiliy  va  dasturiy  ta‟minotlari  haqida  umumiy  ma‟lumotlar  berish,  amaliy 
jihatdan  xizmat  ko‟rsatuvchi  dasturlar  bilan  ishlash  malakasini  hosil  qilishdan 
iboratdir.  

---

43 
 
Informatika  va  axborot  texnologiyalari  fanidan  aniq  maqsadni  qo‟ya 
oladigan    ta’lim  beruvchi  (o‟qituvchi):  kasb-hunar  kollejlarida  axborot 
texnologiyalari fanidan dars olib boruvchilar oliy ma‟lumotli bakalavr yoki magistr 
bo‟lib va u: 
- mutaxassis bilishi lozim bo‟lgan bilimlarni egallagan; 
- hayotiy va amaliy tajribaga ega; 
-  ta‟lim  oluvchiga  nisbatan  muammolar  echimini  oldindan  hal  eta  oladigan  va 
ularni ta‟lim oluvchiga etkazib berish qobilyatiga ega bo‟lgan; 
-  ta‟limni  o‟quvchilarga  etkazishning  turli  usul  va  metodlarini  mukammal 
egallagan bo‟lishi kerak. 
       Tahsil  oluvchilar  –  bu  kasb  -  hunar  kollejlarida  ma‟lum  bir  mutaxassislik 
bo‟yicha  tahsil  olayotgan  o‟quvchilar  bo‟lib,  ularni  ta‟lim  beruvchi  zamonaviy 
bilimlarni  etkazish,  bilim,  ko‟nikma  va  malakalarni  rivojlantirishni  bosh  maqsad 
qilib  qo‟ygan  bo‟lishi  lozim.  Buning  uchun  esa  o‟qituvchi  ta‟lim  jarayonidagi 
o‟qitish shakl va metodlarini puxta egallagan bo‟lishi kerak. 
Ta‟limning  tashkiliy    shakllari  deganda  biz  ta‟lim  sodir  bo‟ladigan  tashqi 
sharoitlar majmuini tushunamiz. O‟rta maxsus kasb-hunar kollejlarida kunduzgi va 
sirtqi  ta‟lim  shakllari  mavjud.  Bu  shakllar  ichiga  auditoriya  va  auditoriyadan 
tashqari mashg‟ulotlar kiradi [7]. 
O‟rta  maxsus,  kasb-hunar  ta‟limining  yangi  turdagi  ta‟lim  muassasasi 
hisoblangan  kasb-hunar  kollejlarida  axborot  texnologiyalaridan  qo‟yilgan  dars 
maqsadlariga  erishish  uchun  o‟tiladigan  auditoriya  dars  mashg‟ulotlari  shakllari, 
asosan,  uch  qismdan:  nazariy  ta‟lim(ma‟ruza)  va  amaliy  mashg‟ulot  va 
laboratoriya  ta‟limi    shakllarida    olib  boriladi.  Bunday    ta‟lim  shakllarini  olib 
borish  uchun  DTSda  va  o‟quv  dasturida  jami    140  soat  vaqt  ajratilgan.  Dars 
mashg‟ulotlarining  shakllari  bo‟yicha  namunaviy  taqsimoti  quyidagi  2-jadvalda 
keltirilgan.  
Auditoriyadan  tashqari  mashg‟ulotlar  mustaqil  ta‟lim  shaklida  bo‟lib  uy, 
kutubxonalardagi turli tayyorgarliklar, loyihalash, tadqiqot, to‟garak ishlari sifatida 
olib boriladi. 

---

44 
 
 Ta‟limning  shakli  muayyan  maqsadga  muvofiq  ma‟lum  rejimda  tashkil 
etiladigan  faoliyatning  tashqi  ifodasi  bo‟lib,  ta‟lim  jarayonida  etakchi  o‟rinni 
egallaydi [4], [7]. 
  
 Ta‟lim oluvchilarga  nazariy bilimlarni uzatish jarayoni nazariy ta’lim deb 
yuritiladi. Nazariy ta‟lim, asosan, ma‟ruza usuli asosida o‟tkaziladi.  
Axborot texnologiyalaridan olib boriladigan ma‟ruza darslari odatda maxsus 
jihozlangan  auditoriyalarda  o‟tkazilishi  ko‟zda  tutiladi.  Bu  auditoriyalarda  turli 
texnik  vositalar:  kompyuter    audio,  video  vositalari,      kodoskoplar      vositasida   
nazariy      bilimlarni  ta‟lim  oluvchilarga  ko‟rsatmali  holda  berilsa,  ayni  maqsadga 
muvofiq  bo‟ladi.  Nazariy  bilim  rejali,  aniq  maqsadga  qaratilgan  axborotlar 
to‟plamidan  iborat.  Nazariy  bilim  o‟zlashtiriladigan  va  xotirada  saqlanadigan 
axborotdir. Kasb-hunar kollejlarida har bir fan bo‟yicha nazariy bilimlarni uzatish 
davomiyligi  80  daqiqa,  ya‟ni  ikki  akademik  soatdan  tashkil  topadi.    O‟quvchilar 
tomonidan qabul qilingan bilimlar biror bo‟lim tugaganidan so‟ng oraliq baholash 
shaklida baholanib boriladi. 
  
Biz axborot texnologiyalaridan nazariy bilimlarning o‟ziga xos xususiyatini 
quyidagilardan tashkil topgan deb hisobladik: 
-  beriladigan ta‟limni biror bir maqsadga yo‟naltirilganligi; 
-  huquqiy, pedagogik va psixologik  tamoyillarga asoslanganligi; 
-  umumiy qabul qilingan standartga asoslanganligi; 
-  ma‟ruza  jarayonida  o‟quvchilarni  mavzuga  oid  fan  yangiliklari,  kashfiyotlari 
bilan tanishtirib borishdan iborat. 
Talabalarning  «Axborot  texnologiyalari»  fanidan  nazariy  bilimlarini 
aniqlashda,  og‟zaki  topshiriqlarni  baholash,  test,  savollarga  yozma  javob  yozish 
kabi baholash metodlaridan foydalaniladi. 
Nazariy  bilimlarni  baholash  deganda,  erishilgan  natijalarni  qamrab,  aniqlash, 
shuningdek, uni mo‟ljallangan natijani baholash mezonlari bilan taqqoslash, ta‟lim 
jarayonida  qo‟yilgan 
maqsad 
natija 
ko‟rsatkichlarini  qanday  darajada 
o‟zlashtirganini aniqlash tushuniladi. 

---

45 
 
 Ta‟lim beruvchi savol bergan vaqtda ta‟lim oluvchi hamma vaqt to‟g‟ri javob 
beradi  deb,  kutmaslik  kerak,  chunki  psixik  omil  (tanglik,  erkin  bo‟lolmaslik, 
qo‟rquv) tufayli haqiqiy natija yuzaga chiqmay qolishi mumkin. Nazariy bilimni 
baholash  orqali  butun  ta‟lim  tizimi  va  uning  barcha  komponentlari  tekshirib 
ko‟rilishi  mumkin.  Shuningdek,  ta‟lim  tizimi  ko‟zlanayotgan  natijani 
berayotganligi  yoki  yo‟qligi  tekshirilib  ko‟riladi.  Nazariy  bilimlarni  baholash 
ta‟lim oluvchining o‟zligini anglashi uchun yana bir imkoniyatdir [22].