|
www.ziyouz.com kutubxonasi
32
qo‘yay desam, bundan naf yo‘q. Buni bola bilan uyda do‘ndirib qo‘yamiz».
— Qani, beri kel-chi, baliq!
Ammo baliq beri kelishni hatto xayoliga ham keltirmas, to‘lqinlar og‘ushida sokin chayqalar edi.
Cholning o‘ziga qayiqni unga tomon olib borishga to‘g‘ri keldi.
Chol unga shundoq yonma-yon kelib, baliqning boshi qayiq quyrug‘iga uchma-uch kelganda, yana
bir karra uning azim haybatidan dang qoldi. Keyin garpun ar-qonini bitengdan yechib olib, uni baliq
jabralaridan o‘tkazdi, bir uchini jag‘idan tortib chiqardi, baliqning qilich tumshug‘iga aylantirib o‘radi,
keyin arqonni yana jabralardan o‘tkazdi, yana baliq tumshug‘iga o‘radi va ustma-ust bitengga chandib
tashladi. Qolgan arqonni kesib olib, baliq dumini sirtmoqlash uchun quyruqqa o‘tdi. Baliqning tusi
zarrin binafsha rangdan sof kumush rangga o‘tdi, tasmalari bo‘lsa, xuddi quyrug‘i kabi siniq safsar
tusini oldi. Bu tasmalar erkak kishining kerilgan qo‘llaridan enliroq edi, baliqning ko‘zlari esa, xuddi
periskop oynaklari singari lo‘q bo‘lib qolgan, ayni choqda salb chopqinlari vaqtidagi avliyolarning
qiyofasini eslatib turardi.
— Men uni bundan boshqacha qilib o‘ldirolmas edim,— dedi chol.
U suv ichib, o‘zini ancha tetik his qildi. Endi u o‘zining bundan keyin hushdan ketmasligini bilardi,
miyasi ham ravshan tortgan edi. «Bu baliq yarim tonna kelsa keladiki, kam emas,— deb o‘yladi u.—
Balkim, undan ham ko‘proqdir». Agar bunaqangi baytalmonning uchdan ikki qismi go‘sht bo‘lsa, har
funti o‘ttiz tsentdan turganda, qo‘lga qancha pul kirarkin?
— Qalam-qog‘oz bo‘lmasa, hisobiga yetib ham bo‘lmaydi buni,— dedi chol.— Hisobini chiqarish
uchun bosh tiniq bo‘lishi kerak. Ammo, fahmimcha, ulug‘ Di Mad-jio bugun men bilan faxrlansa
arziydi. To‘g‘ri, menda suyak qadog‘i bo‘lgan emas. Lekin qo‘llarim va yelkam bebiliska og‘ridi-e.
Darvoqe, suyak qadog‘ining o‘zi nima? Ehtimol, u bizda ham bo‘lsa bordir, faqat borligini
xayolimizga keltirmasak kerak, xolos.
Chol baliqni qayiq burni, quyrug‘i va o‘rindiqlariga bog‘lab qo‘ydi. Baliq shunchalik ham azim
ediki, cholga go‘yo u qayig‘ini yirik kemaning bortiga tirkab qo‘yganday tuyular edi. Chilvirdan bir
bo‘lak kesib oldi-da baliqning og‘zi ochilib qolib, suzishni qiyinlashtirmasin uchun uning pastki jag‘ini
tig‘iga ko‘tarib bog‘lab qo‘ydi. Keyin u machtani o‘rnatdi, tayoqdan gafel o‘rnida foydalandi, shkotni
tortib qo‘ydi. Olaquroq yelkan g‘o‘ppaydi, qayiq olg‘a jildi, chol quyruqqa yarim yonboshlab, janubi-
g‘arbga suzib ketdi.
Janubi-g‘arb tomonni aniqlash uchun cholga kompasning keragi yo‘q edi. Buning uchun unga
passatning qayga esayotgani-yu, yelkanning qay tarafdan shamolga to‘la-yotganini bilish kifoya edi.
«Harqalay qarmoqni suvga tashlab qo‘ysam yomon bo‘lmasdi — yolg‘ondaka xo‘rakka baliq-maliq
ilinib qolarmidi deyman, bo‘lmasa ochdan o‘laman-ku». Ammo u yolg‘ondaka xo‘rakni axtarib
topolmadi, sardinlar esa hidlanib qolibdi. Shunda u sariq suv o‘simliklari yonidan suzib o‘ta gurib,
ular-dan bir tutamini changak bilan ilib olib, silkitdi. Qayiqqa mayda qisqichbaqalar to‘kilib tushdi.
Deyarli bir dyujinadan oshiqroq bo‘lgan bu maxluqlar xuddi burgalar singari dikirlab sakrashar,
o‘rmalashardi. Chol ularning boshini pkki barmog‘i orasiga olib uzib tashladi va hech narsasinn
qo‘ymay obdon chaynab yeb yubordi. Qisqichbaqalar nnhoyati mayda edi. Ammo chol ularning
kishini juda ham to‘q tutishi, buning ustiga behad lazzatli ekanlngidan xabardor edi.
Chol ularnn batamom yeb bitirgandan so‘ng, shishada qolgan ozginagina suvning chorak qismini
ichdi.
Bortiga zil-zambil baliq tirkalganiga qaramay, qayiq rasamadi bilan borar, chol rumpelni tirsagi
bilan tutgancha, uni boshqarar edi. Baliq unga muttasil ko‘rinib turar, o‘z qo‘llariga ko‘zi tushib qolsa
yoki yelkasi qayiq chetiga tegib ketgan hamon — bularning bari tushida emas o‘ngida sodir bo‘lganini
butun vujudi bilan his qilar edn. Huv bir payt, hamma narsa hal bo‘lishga kelib qo‘qqisdan mazasi
qochib qolganda, bularning bari cholga roppa-rosa tush kabi ko‘-rinib ketgan edi. Nimasini aytasiz,
undan keyin ham baliq suvdan chiqib qayta tushib ketish oldidan havoda muallaq osilib qolganda, unga
bularning hammasida qandaydir antiqa bir g‘aroyibot bordek tuyuldi va chol o‘z ko‘zlariga ishonmay
Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
