Namangan muhandislik pedagogika instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.2. rasm. Innovatsion menejmentning bosqichlari 
Bu yerda innovatsion loyihalar, innovatsion boshqaruv qarorlari, yangiliklarni 
qo’llashning samaradorligi baholanadi. 
Innovatsion jarayon (IJ) davriy xarakterga ega. IJ ni ifodalovchi faoliyat inson 
mehnatini taqsimlanishi natijasida ajralib chiqqan, bir birlaridan farqlanuvchi alohidagi 
vazifaviy, tashkiliy birliklarga bo’linadi. IJ ning iqtisodiy va texnologik ta’siri faqat yangi 
mahsulotlar yoki texnologiyalarda qisman ro’yobga chiqadi.
2
 
U ancha ko’proq yangi texnikani vujudga kelishining shart – sharoiti sifatida 
iqtisodiy va ilmiy – texnik salohiyati ko’payishida namoyon bo’ladi, ya’ni innovatsion tizim 
va uning tarkibiy elementlarining texnologik darajasi oshadi, shuning bilan innovatsiyalarga 
moyillik ham oshadi. 
Innovatsion jarayonni umumiy ko’rinishda zanjirga ko’rinishida yozish mumkin: 
FT – AT – I – L – Q – O’- S ICH – M – Sot, 
bu yerda FT va AT – fundamental va amaliy tadqiqotlar; 
 I – ishlama;  
L – loyihalashtirish;  
Q – qurilish;  
O’ – o’zlashtirish;  
SICH – sanoat ishlab chiqarish;  
M – marketing; 
 Sot – sotish. 
Bu zanjirchani tahlil qilish uchun uning har xil elementlari o’rtasidagi teskari aloqa 
omillaridan abstraklashish (predmetlar va ular o’rtasidagi munosabatlarning bir qator 
xususiyatlaridan ularning muhim alomatlarini ajratish maqsadida hayolan chalg’imoq), FT – 
O’  davrasi uzunligini (u 10 yildan ko’proq davom etishi mumkin) va pallalardan har biri 
(FT – AT; L - Q)ning nisbiy mustaqilligini hisobga olish zarur. Ilmiy faoliyat tushunchasi 
bilan bog’liq fundamental (nazariy) tadqiqot har qanday innovatsion jarayonning 
boshlang’ich bosqichi bo’ladi. Albatta, davraning har bir alohida elementi fundamental 
tadqiqot bilan bog’liq ilmiy faoliyat bilan to’ldirilganyu SHu narsa xarakterliki, FT dan 
SICH gacha yangi mu’lumotlarning miqdori kamayib boradi. Bunda tadqiqot faoliyati 
borgan sari ko’nikmalar, tajribalar va standartli usullar bilan almashib boradi. 
                                                 
2
 Управление инновациями. Пер. с англ. – М.: Альпина Бизнес Букс, 2008 
Maqsadni qo’yish va strategiyani tanlash
Rejalashtirish 
Rahbarlik 
Sifatlarni belgilash va 
tashkil qilish 
Ijro etish 
25

---

  
 
Agar FT ning yakuniy natijasi haqida gap ketsa, unda faqat savol nazariyasi 
sohasidagi yangi, ajoyib, isbotlangan ma’lumotlar va axborotlarni olish va qayta ishlashga 
qaratilgan tadqiqot faoliyatini ajratish kerak. Nazariy tadqiqot bevosita aniq amaliy 
vazifalarni yechish bilan bog’lanmagan, ammo xuddi uning o’zi innovatsion jarayonning 
poydevoridir. SHuning bilan birga nazariy tadqiqotlarning zarurligi amaliyotning ehtiyojlari 
va predmet haqidagi oldingi bilimlarning sintezi bilan asoslanishi mumkin. 
Fundamental tadqiqotlar, qoidaga ko’ra, amaliy tadqiqotlarda ro’yobga chiqadilar, 
ammo bu narsa darhol sodir bo’lmaydi. Faqat ba’zi bir tadqiqotlar AT – I – L va h.k. 
ro’yobga chiqadilar. Fundamental tadqiqotlar mavzularining taxminan 90 % salbiy natijaga 
ega bo’lishi mumkin. Ijobiy natijaga ega qolgan 10 % dan hammasi ham amaliyotda 
qo’llanilmaydi. Axir fundamental tadqiqotning maqsadi – jarayon (masala nazariyasi)ni 
anglash va rivojlantirishdir. 
Amaliy tadqiqotlar (AT) butunlay boshqa maqsadga qaratilganliklarga egalar. Bu 
“bilimlarni moddiy holat” ga keltirish, ularni ishlab chiqarish jarayonida o’zgartirish, yangi 
mahsulot, texnologik chizmalar va h.k. topshirishdir. 
Ishlamalar natijasida yangi mashinalar (uskunalar)ning konstruktsiyasi yaratiladi va 
jarayon loyihalashtirish (L), ko’rish, o’zlashtirish (O’) va sanoat ishlab chiqarishi (SICH) 
pallalariga o’tadi. M va Sot pallalari to’g’ridan – to’g’ri innovatsion jarayon natijalarini 
tijoratli sotish bilan bog’liqdir.