Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

Odam  anatomiyasi  odam  organizmining  tuzilishini,  shaklini  uning 

rivojlanishiga,  vazifasiga  va  atrof  muhitga  bog’langan  holda  o’rganadigan 

fandir. 

Anatomiya  yunoncha  (anatomeo)  kesmoq  so’zidan  olingan.  Anatomiyaning 

taraqqiy  etishi  ikki  davrga  bo’lnaadi:  birinchi  davr  dalillarni  to’plash,  ikkinchisi 

to’plangan  dalillarni  o’rganish,  ularni  sistemaga.  solish,  taraqqiyot  qonuniyatlarini 

aniqlashdan iborat. 

Hozirgi  anatomiya  fani  faqat  organlarning  tuzilishini  o’rganish  bilan 

chegaralanib  qolmay,  ularning  shakllari  (ko’rinishlari)ni  ichki  va  tashqi  muhitga 

bog’langan  holda  o’rganadi,  butun  organizmga  yagona  bir  sistema  deb  qaraydi. 

Anatomiya odam organizmining tuzilishini, uning evolyutsion taraqqiyoti-filogenezi 

(pflio-avlod,  genezis-taraqqshiyot)  hamda  odamga  aylanish  protsessi-antropogenezi 

(antropoz-odam) nuqtai-nazaridan o’rganadi. 

Antropogenezni  o’rganishda  qiyosiy  anatomiya  materiallaridan  keng 

foydalaniladi.  Anotomiyada  organlarning  organizmda  joylashish  tartibiga  va  o’zaro 

munosabatlariga,  togyugrafiyasiga,  ularning  jinsiy  tafovutlariga  va  individual 

xususiyatlariga alohida ahamiyat beriladi. Anotomiya hamma organlarning shaklini, 

tashqi  ko’rinishini,  tuzilishini,  ularning  bajaradigan  vazifalariga  bog’langan  holda 

o’rganadi  (funktsional  anotomiya),  chunki  organlarning  tuzilishi  ularning  vazifalari 

bilan  bevosita  bog’liqdir.  Organlarni  izchillik  bilan  o’rganishdan  tashqari  ularning 

joylashish tartibi, proektsiyalari va o’zaro munosabatiga, ular o’rtasidagi bo’shliqlar, 

fastsiyalarga  ham  katta  ahamiyat  beriladi,  chunki  busiz  xirurgiyani  tasavvur  qilib 

bo’lmaydi. 

Anatomiyaning  ana  shunday  bo’limi  xirurgik  anatomiya  yoki  topografik 

anatomiya  deb  ataladi.  Rassomlar  va  xaykaltaroshlar  ham  organizmning  ayrim 

qismlarining  o’zaro  munosabatlarini,  ularning  tashqi  tuzilishlari  paccomlap 

anatomiyasi yoki plastik anatomiya) ni o’rganadi. Anatomiya fani organlarning faqat 

normal  tuzilishini  o’rganish  bilan  cheklanib  qolmasdan,  balki  ularning  kasallik 

vaqtidagi o’zgarishlarini ham (patologik anatomiya) o’rganadi.