Информатика

 

 

 

 

8.33-rasm. Progressiya 

---

 

377 

8.11-jadval. Matematik funksiyalar. 

   

t.r. 

Funksiya nomi  Argument soni  Argument tipi 

Vazifasi  

1 

ABS 

1 

son  

Sonning 

modulini 

qaytaradi 

2 

ACOS 

1 

son 

Arkkosinus 

qiymatini 

radianda  hisoblaydi.  0  va 

π oralig`ida  

3 

ACOSH 

1 

son 

Giperbolik 

arkkosinus 

qiymatini hisoblaydi. 

4 

ASIN 

1 

son 

Arksinus 

qiymatini 

radianda hisoblaydi.  

- π /2 va π /2 oralig`ida 

5 

ASINH 

1 

son 

Giperbolik 

arksinus 

qiymatini hisoblaydi. 

6 

ATAN 

1 

son 

Arktangens 

qiymatini 

radianda hisoblaydi. 

 - π /2 va π /2 oralig`ida 

7 

ATAN2 

2 

x,u 

x,u 

koordinatalarda 

Arktangens 

qiymatini 

radianda  hisoblaydi.  -  π 

va  π  oralig`ida  (-π  dan 

tashqari) 

8 

ATANH 

1 

son 

Giperbolik 

arktangens 

qiymatini hisoblaydi. 

9 

COS 

1 

son 

Sonning 

kosinusini 

hisoblaydi. 

10 

COSH 

1 

son 

Giperbolik 

kosinus 

qiymatini hisoblaydi. 

11 

EXP 

1 

son 

Berilgan 

sonning 

---

 

378 

   

t.r. 

Funksiya nomi  Argument soni  Argument tipi 

Vazifasi  

eksponentasini qaytaradi. 

12 

Gcd 

ko`p 

son, son, …. 

Berilgan  sonlarning  eng 

katta 

umumiy 

ko`paytuvchisini topadi. 

13 

Lcm 

ko`p 

son, son, …. 

Berilgan  sonlarning  eng 

katta 

umumiy 

bo`luvchisini topadi. 

14 

LN 

1 

son 

Sonning 

natural 

logarifmini qaytaradi. 

15 

LOG 

2 

son, asos 

Berilgan  asos  bo`yicha 

son logarifmini qaytaradi. 

16 

LOG10 

1 

son 

Sonning  o`nli  logarifmini 

qaytaradi. 

17 

SIN 

1 

son 

Sonning 

sinusini 

hisoblaydi. 

18 

SINH 

1 

son 

Giperbolik 

sinus 

qiymatini hisoblaydi. 

19 

SqrtPI 

1 

son 

Sonni  π  ga  ko`paytirib, 

kvadrat ildiz oladi. 

20 

TAN 

1 

son 

Sonning 

tangensini 

hisoblaydi. 

21 

TANSH 

1 

son 

Giperbolik 

tangensi 

qiymatini hisoblaydi. 

22 

ГРАДУСЫ 

1 

burchak  

Radianni 

gradusga 

o`tkazadi. 

23 

ЗНАК 

1 

son 

Agar son musbat bo`lsa 1, 

nolga  teng  bo`lsa  0  va 

---

 

379 

   

t.r. 

Funksiya nomi  Argument soni  Argument tipi 

Vazifasi  

manfiy 

bo`lsa 

-1ni 

qaytaradi. 

24 

КОРЕНЬ 

1 

son 

Sonning  kvadrat  ildizini 

qaytaradi. 

25 

МОБР 

1 

massiv 

Teskari 

matritsani 

qaytaradi. 

26 

МОПРЕД 

1 

massiv 

Matritsaning 

determinantini qaytaradi. 

27 

МУМНОЖ 

2 

massiv,massiv 

Matritsaning 

ko`paytmasini qaytaradi. 

28 

ОСТАТ 

2 

son, bo`luvchi  Qoldiqni qaytaradi. 

29 

ОТБР 

2 

son, son 

Sonning 

o`nli 

kasrli 

qismini    son  bo`yicha 

yaxlitlaydi. 

30 

ПИ 

- 

- 

π  ni  15  xona  aniqlikda 

qaytaradi  

31 

ПРОИЗВЕД 

ko`p 

son, son, …. 

Sonlarning  ko`paytmasini 

hisoblaydi. 

32 

РАДИАНЫ 

1 

burchak  

Gradusni 

radianga 

o`tkazadi. 

33 

РИМСКОЕ 

2 

son, forma 

Son 

rim 

raqamga 

o`tkazadi. 

34 

СТЕПЕНЬ 

2 

son. son  

Sonni darajaga ko`taradi. 

35 

СУММ 

ko`p 

son, son, …. 

Sonlarning 

yig`indisini 

hisoblaydi 

36 

ФАКТР 

1 

son 

Faktarialni hisoblaydi. 

 

Formulalar  kutubxonasining  "matematik  va  trigonometrik"  guruhidagi 

funksiyalarni  chaqirish  usullari  funksiyalar  ustasini  chaqirish  kabi,  faqat  toifa 

---

 

380 

bandiga  "Мат.  и  тригонометрия"  guruhi  tanlanadi.  Uning  funksiyalari  quyida 

jadvalga  keltirilgan.  Matematik  va  trigonomertik  toifadagi  funksiyalar  asosan 

sonlar ustida amallar bajaradi.    

 

8.12-jadval. Matematik va trigonometrik funksiyalar ro`yxati. 

№  Funksiya nomi 

Argument 

soni 

Argument tipi 

Vazifasi 

1 

КОРЕНЬПИ 

1 

son 

Sonni 

Piga 

ko`paytirib, 

kvadrat ildiz oladi. 

2  МУЛЬТИНОМ 

ko`p 

son, son, …. 

Katta 

nominal 

koeffetsientni topish 

3 

НОД 

ko`p 

son, son, …. 

Sonlarning 

eng 

katta 

umumiy 

bo`luvchisini 

topadi. 

4 

НОК 

ko`p 

son, son, …. 

Sonlarning 

eng 

katta 

umumiy karralisini topadi. 

5 

ОКРУГЛТ 

2 

son, son 

Sonni silliqlashtirish 

6 

РЯД.СУММ 

4 

x,n,m,koeffitsienti 

Darajali 

qatorning 

yig`indisini qaytaradi 

7  СЛУЧМЕЖДУ 

2 

son, son, 

Ikki  son  orasidan  taxminiy 

sonni qaytaradi. 

8 

ЧАСТНОЕ 

2 

son, son, 

Bo`linmaning 

butun 

qismini qaytaradi. 

 

Formulalar  kutubxonasining  matnli  guruhidagi  funksiyalarni  chaqirish 

usullari funksiyalar ustasini chaqirish kabi, faqat toifa bandiga [текстовые] guruhi 

tanlanadi  yoki  formulalar  lentasidan 

  buyrug`i  tanlanadi.  Uning 

funksiyalari  quyida  jadvalga  keltirilgan.  Matnli  toifadagi  funksiyalar  asosan 

matnlar va sonlar ustida amallarni bajaradi. 

 

 

---

 

381 

8.13-jadval. Matnli funksiyalar ro`yxati. 

   

№ 

Funksiya nomi 

Argument 

soni 

Argument tipi 

Vazifasi  

1 

БАТТЕКСТ 

1 

son 

Sonni 

matnga 

o`zgartiradi. 

2 

ДЛСТР 

1 

matn 

Matndagi belgilar sonni 

qaytaradi. 

3 

ЗАМЕНИТЬ 

4 

matn, son, son, 

matn 

Matnni 

matnga 

o`zgartirish 

4 

ЗНАЧЕН 

1 

matn 

Matnni 

songa 

aylantiradi. 

5 

КОДСИМВ 

1 

matn 

Matnning 

birinchi 

belgisini 

kodini 

qaytaradi. 

6 

ЛЕВСИМВ 

2 

matn,son 

Matnning 

birinchi 

belgisidan 

boshlab 

so`ralgancha qaytaradi. 

7 

ПЕЧСИМВ 

1 

matn 

Matndan 

simvollarni 

o`chiradi. 

8 

ПОВТОР 

2 

matn,son 

Matnni 

keraklicha 

takror yozish 

9  ПОДСТАВИТЬ 

4 

matn,matn,matn,son 

Matnning 

qismni 

o`zgartiradi 

10 

ПОИСК 

3 

matn,matn,son 

Matn izlash 

11 

ПРАВСИМВ 

2 

matn,son 

O`ngdan 

boshlab 

matnni belgilarini oladi.  

12 

ПРОПИСН 

1 

matn 

Matnni 

bosh 

harfga 

o`tkazish 

13 

ПРОПНАЧ 

1 

matn 

Matnni  bosh  harfini 

qoldirib, 

qolganlarini 

---

 

382 

kichik harfga o`tkazish 

14 

СИМВОЛ 

1 

son 

Kodga 

mos 

belgini 

qaytaradi. 

15 

СОВПАД 

2 

matn, matn 

Matnni 

matn 

bilan 

tekshiradi  teng  bo`lsa 

rost,  aks  holda  yolg`on 

qaytaradi. 

16 

СТРОЧН 

1 

matn 

Matnni  kichik  harfga 

o`tkazish 

17 

СЦЕПИТЬ 

ko`p 

matn, matn, …. 

Bir  necha  matnlarni 

birlashtirish 

18 

ТЕКСТ 

2 

son, format 

Matnni formatlash 

 

Formulalar  kutubxonasining  [mantiqiy]  guruhidagi  funksiyalarni  chaqirish 

usullari  funksiyalar  ustasini  chaqirish  kabi,  faqat  toifa  bandiga  [Логические] 

guruhi tanlanadi yoki formulalar lentasidan 

 buyrug`i tanlanadi. Uning 

funksiyalari  quyida  jadvalga  keltirilgan.  Mantiqiy  toifadagi  funksiyalar  asosan 

mantiqiy ifodalar ustida amallar bajaradi.  

8.14-jadval. Mantiqiy funksiyalar ro`yxati. 

№ 

Funksiya 

nomi 

Argument 

soni 

Argument tipi 

Vazifasi 

1 

ЕСЛИ 

Ko`p 

mantiqiy ifoda, 

rost ifoda, … 

Shart 

asosida 

qiymat 

qaytaradi. 

2 

И 

Ko`p 

mantiqiy ifoda, 

mantiqiy ifoda, 

… 

Ikkala  mantiqiy  ifodani 

tekshiradi. 

3 

ИЛИ 

Ko`p 

mantiqiy ifoda, 

mantiqiy ifoda, 

… 

Ikki  mantiqiy  ifodadan 

birini tekshiradi 

4 

ИСТИНА 

 

 

Rost 

5 

ЛОЖЬ 

 

 

yolg`on 

---

 

383 

6 

НЕ 

1 

mantiqiy ifoda 

Teskari xulosa 

 

Bundan  tashqari  formulalar  kutubxonada  ko`plab  formulalar  bor.  Ulardan 

foydalanish  uchun  [Формулы]  lentasining  [Библотека  функции]  bo`limiga 

murojaat qilish kerak  (8.32-rasmga qarang).