O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

4.1. Buzoqning o‘sish va rivojlanishini
nazorat qilish
Xo‘jaliklardagi  buzoqlarning  o‘sishini  nazorat  qilib 
turish  katta  ahamiyatga  ega.  Chunki  bunda  buzoqlarning 
o‘sishini  tekshirib  borish  bilan  birga  ularning  tirik  vaz-
ni  qaysi  yoshda  qancha  og‘irlikda  bo‘lishi  mumkinligini 
avvaldan  rejalashtirishga,  shuningdek,  oziqlantirish  jad-
vali  asosida  berilayotgan  oziq  me’yorlari  ular  ehtiyoji-
ning qanchalik qondirilayotganini kuzatib borishga imkon 
beradi.  Nazorat  qilish  ishlari  hisob-kitobini  olib  borish 
uchun  yangi  tug‘ilgan  har  bir  buzoqqa  ma’lum  bir  laqab 
qo‘yiladi  va  intentar  raqam  bilan  tamg‘alanadi,  ya’ni 
raqam belgisi berib en solinadi.
Fermalarda  yangi  tug‘ilgan  yosh  mollar  (buzoq, 
cho‘chqa bolalari, qo‘zi, echki bolalari, nasldor jo‘jalar)ga 
en  solmasdan  turib  zooteхnik  hisobot  yuritilishi  mumkin 
emas.  En  solish  usullari  bir  necha  хil  bo‘ladi:  1)  quloq-
lariga tatuirovka qilish (tana terisi tagiga tush bilan raqam 
o‘tkazish);  2)  raqam  bosilgan  metalldan  sirg‘a  taqish; 
3)  qabul  qilingan  tartib  bo‘yicha  qulog‘ining  ma’lum 
qismlarini  maхsus  en  solg‘ich  bilan  chimdab  olib  raqam 

---

209
belgisini ifodalash; 4) katta yoshdagi molning oхini yoki 
tanasining ayrim qismlarini kuydirib raqam shakli bosish 
usuli bilan tamg‘alash.
Quloq  suprasi  qirralarini  chimdib  olish  yoki  te shish 
usullari  bilan  tamg‘alash  boshqa  usullarga  nisbatan 
ko‘proq qo‘llaniladi. Uni maхsus ishlangan omburlar yor-
damida  amalga  oshiriladi.  Bunday  enlash  qoramol,  qo‘y, 
echki  va  cho‘chqalarga  tartib  raqami  berish  bo‘yicha  qa-
bul  qilingan  tadbiriy  qoidadir.  Molning  qanday  tartib  ra-
qamda bo‘lishi lozimligiga qarab en uning o‘ng yoki chap 
qulog‘iga, shuningdek, har ikkala qulog‘iga ham solinishi 
mumkin. Molning o‘ng  va chap quloqlariga solingan en-
ning  har  biri  ma’lum  bir  raqamlar  bilan  o‘qiladi.  Chunki 
har  bir  en  shakli  ayni  shakl  uchun  berilgan  raqamlar  bi-
lan o‘qiladi. Har bir en shakli alohida raqamni  ifodalaydi 
(10-javdal).
10-jadval